________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૯ મા. ]
એકાંતને મહિમા.
૨૦૯
વસ્રહીન શરીરની સુંદરતા અસુંદરતાનું દર્શન કરે છે, તે રીતે સાધક પુરુષ એકાંતમાં પેાતાની ઉપર ચઢી ગયેલા આવરણ ઉતારીને નિરાવરણ સ્વરૂપને જોઇ શકે છે. એકાંતમાં જ જયારે ઇન્દ્રિયા મૌન થઇ જાય છે, મન ચૂપ થઇ જાય છે અને બુદ્ધિ સ્થિર થઇ જાય છે ત્યારે આત્માનું દિવ્ય દર્શન થાય છે, તેની દિવ્ય વાણી સંભળાય છે. એકાંતસેવનથી જ ચિત્તવૃત્તિ શુદ્ધ જ્ઞાન તથા પવિત્ર પ્રેમની અનુગામની બને છે અને ત્યારે જ સમગ્ર જીવન જ્ઞાનાલેાકમાં પ્રેમમય થઈ જાય છે. જ્યારે જ્યારે બાઘુ આમેાદ-પ્રમેદનિત સુખી ચંચળતા વધે છે, થાક લાગે છે અને માનસિક નિ་સતા ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે ત્યારે એકાંતસેવનથી જ તે ક્ષતિની પૂર્તિ થાય છે.
ક્રોઇ નિર્જન સ્થાને પહોંચવા માત્રથી જ સપૂર્ણ એકાંત થઇ જતા નયો. જયારે ઇન્દ્રિય, મન, બુદ્ધિ પણ એકાંતસેવી થાય છે ત્યારે જ સપૂર્ણ એકાંત સિદ્ધ થાય છે, જ્યારે આપણે આપણા શરીરની દૃષ્ટિએ એકલા હાઇયે છીયે ત્યારે તે શરીરમાત્ર માટે એકાંત થાય છે. તેની સાથે જ્યારે ઇન્દ્રિયા માટે વિવિધ વિષયપથ બંધ થઈ જાય છે ત્યારે તે ઇન્દ્રિયાનુ' એકાંત સિદ્ધ થાય છે. જ્યારે મનની વિષયાન્મુખ વૃત્તિયાને રાફીને ચેમપ ંથમાં ઝુકાવવામાં આવે છે અને 'કા, વિકલ્પે, ઇચ્છાઓના સારી રીતે નિરાધ કરવામાં આવે છે ત્યારે મનનું એકાન્ત સેવન સિદ્ધ થાય છે. એવી રીતે બુદ્ધિની આગળ જગત પ્રપંચ અથવા દસ્યમય દ્વૈતદષ્ટિ નથી રહેતી ત્યારે બુદ્ધિ એકાંતનિ થઈ જાય છે અને એથી આગળ વધીને જે કાંઇપણ આપણું માનીયે છીયે તેમાંથી આપણે આપણી જાતને કાઢી લઈએ તેા ‘ અહુ'' એકાંતસેવી થઈ જાય છે. આ વિધિથી જ્યારે શરીર, ઇન્દ્રિયા તેમજ મન, બુદ્ધિ અને ‘ અહં ” સઘળાં એકાંતસેવી થાય છે ત્યારે અચલતા, શુદ્દતા, શક્તિશીલતા, યથાર્થ જ્ઞાન તથા પવિત્ર પ્રેમ અને પરમ શાંતિની સિદ્ધિ સુલભ બને છે.
અનેકતાને જ્યાંથી આરંભ થાય છે અને અનેતાને જ્યાં અંત આવે છે તે જ વાસ્તવિક એકાંત છે. એકાંતથી જ સંસારતા આરંભ અને એકાંતમાં જ સસારના અંત છે, એવા એકાંતના જે માણસ આશ્રય લે છે તેને સંસારાતીત સર્વધાર સર્વને પરમ ગાઢ અનુભવ થાય છે.
એકાંતસેવી પુરુષ સાધનાભ્યાસદ્દારા સર્વ સંગત્યાગી બનીને સત્યાનદ નિત્ય યોગી અને છે. જે મનુષ્ય દુ:ખાથી નિવૃત્તિ ચાહે છે, અસત્પ્રપ ંચથી મુક્ત બનીને સત્યનો ભક્તિ ચાહે છે, અંત:કરણ શુદ્ધ કરનારી નિષ્કામ સેવા માટે શક્તિ ચાહે છે અને જેનાથી શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે એવી સાંસારિક ભાગસુખાયી વિરક્તિ ચાહે છે તે ક્રમે કરીને હમેશાં ક વ્યકર્મીને પૂર્ણ કરતાં કરતાં સમય જતાં એકાંતમાં સાધનાભ્યાસી તે છે અને અસગતિદ્વારા દિવ્ય સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે. તિરા
For Private And Personal Use Only
