________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૯ મ ].
ગણધરવાદની પાર્શ્વભૂમિ
૨૦૩
કરે છે. વિચાર થઈ આવે છે કે, પ્રભુના ચરણોમાં મસ્તક નમ્યું તે નમ્યું, એમાં જ આપણું પામર આત્માને ઉદ્ધાર છે.
- પ્રભુએ ગૌતમ ઋષિના હાથમાં ચાવી મૂકી દીધી અને જ્ઞાનભંડાર યથેચ્છ લૂંટવાને પરવાનો આપી દીધો. એ મહાન આત્મા તે ઘડાઈને તૈયાર જ હતા. એણે પિતાની બુદ્ધિની કુશલતા બતાવવા માંડી. બધું જ્ઞાન આત્મસાત કરી લીધું. બધી પરંપરા જાણી લીધી અને પોતે પ્રભુના શિષ્ય છતાં જગતના ગુરુ થયા. એ પદવી લાયકાત મેળવવા માટે ઈંદ્રભૂતિ ગૌતમ ઋષીએ પ્રભુ પાસે મૂત્રાત્મક મહા માર્ગદર્શન માગ્યું અને કરુણાનિધિ ભગવંત ઉદાર ભાવે ત્રિપદીને સિદ્ધાંત ગૌતમસ્વામીને સમજાવ્યું. ગણધર મહારાજે એ ત્રિપદીને પરમાર્થ પૂર્ણ સમજી લઈ મુમુક્ષ જન માટે સૂત્રગૂંથણી કરી તે સિદ્ધાંત વિશદ અને સુલભ કરી આપે. અર્થાત એ સૂત્રરૂપી આગમો દ્વારા જનતાને અમૃતમય બંધ આપે. એ ત્રિપદીન સિદ્ધાંત શું છે? એને આપણે વિચાર કરીએ.
જગત પુદગલ પરમાણુઓથી ભરેલું છે અને આમતત્વ પણ સ્વતંત્ર રીતે તેમાં કાર્ય કરે છે. બે પુમલ પરમાણુઓ એકત્ર થાય એટલે એ સ્કંધ ઉત્પન્ન કરે. અમુક કાળ સુધી તે સ્કંધ કાયમ રહી ફરી વિખેરાઈ જાય. એમાં જ ઉત્પત્તિ, ધવત અને ય આવી જાય છે. અને આ ઉ૫ત્તિ, સ્થિતિ અને લયની કે નાશની પ્રક્રિયા અખંડપણે અનાદિકાલથી ચાલતી આવેલી છે અને અનંતકાલ સુધી ચાલવાની છે. આત્માને સંબંધ પુલ જોડે આવવાથી અનેક જાતના સંઘર્ષો થાય છે અને આમાં કર્મબંધન કરે છે. બંધન આવે ત્યારે તે તેડવા માટે જાગૃત આત્મા પ્રયત્ન કરે છે. આમ પરંપરા વધતા કેટલાએક આત્માઓ બંધમુક્ત થઈ જાય છે. એ બધી પરંપરાનું વિશદીકરણ ગૌતમ અને બીજા ગણુધરોએ બનતા સુધી સુલભ રીતે કરેલું છે. આચાર્યોએ વધુ સુલભતા કરવા પ્રયત્ન કર્યો છે. સામાન્ય જનતા માટે અનેકાનેક સુલભતા કરવાના અનેક પરંપકારી મુનિજને એ પ્રયત્નો કર્યા છે. તેમને અંશ પણ આપણે સંસારરત માન પામી જઈએ તે પણું આપણા નિતારનો કાઈક માર્ગ જડી આવે. એ માર્ગ બતાવવા માટે જ આપણી સતત પ્રાર્થના છે.
પ્રથમ ગણધર શ્રી ગૌતમસ્વામીને જેમ આત્માના અસ્તિત્વ માટે શંકા હતી તેમ અન્ય દશ ગણધરોને પરલેક, પુણ્ય, પાપ વિગેરે અનેક મુદ્દાઓ પર શંકા હતી. તેઓ સાશંક વૃત્તિએ જ રહેતા હતા. પ્રભુએ એ બધાઓની શંકાનું નિરસન કરી તેમને પોતાના ગણુનાયકે સ્થાપન કર્યા. બધાએ વાદબુદ્ધિએ આવ્યા અને પટ્ટશિષ્ય થઈ મુકિતના અધિકારી થઈ બેઠા. આપણા મનમાં કોઈ શંકા પેદા થાય છે ? થાય ત્યારે કંઈ સુવિહિતz પાસે તેને ઉકેલ મેળવવા પ્રયત્ન કરીએ છીએ? આપણી ભૂલ જણાતા તે કબૂલ કરવા આપણે પ્રયત્ન કરીએ છીએ ? આપણામાં રહેલા દેશે માટે ફક્ત મેઢથી બેલવા પૂરતો નહીં પણ ખરા અંતઃકરણથી પશ્ચાત્તાપ થાય છે ? એવા દોષો ટાળવા માટે આપણે પ્રયત્નશીલ છીએ? પોતે જ એ પ્રશ્નો પિતાને જ એકાંતમાં કરે, સાચ ઉકેલ મેળો ત્યારે જ આત્મશુદ્ધિના માર્ગે આપણે વળ્યા એમ ગણશે. બાકી તે ‘આગેસે ચલતી આઈ' એ પરંપરાના વિચારમાં આપણે ફસાએલા છીએ જ, શાસનદેવ સાચી બુદ્ધિ સુઝાડે એ જ પ્રાર્થના !
For Private And Personal Use Only
