________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિચારણા અને અવલોકન કએ તે કવિનાં સુખો મળે કે તે સુખ માણવાના સાધનો ઉપસ્થિત થાય કે લભ્ય થાય તેમાં તે કોઈ સાર નથી, કેમ કે તે બહુ ઘેડા વખત રહેનાર હોય છે, તેવા અપનમયથાયી વિષયને સુખ માનવું એ મોટામાં મોટી ભૂલ છે; વળી પિગલિક વતની બાબતમાં એક બીજો પણ ખ્યાલ રાખવાને છે કે એ વસ્તુઓ જ્યાં સુધી પ્રાપ્ત થઈ ન હોય ત્યાં સુધી જ એની મજા છે. એક ઘશ્ચિાળ લેવા બાળકને ઇચ્છા થાય છે, તે ન મળે ત્યાં સુધી તેને તેની પ્રાપ્તિથી બહુ સુખ મળશે એમ ધારણા રહે છે. પગે ચાલનારને ગાડી કે મોટર વસાવવામાં મુખ લાગે છે, ભાડે રહેનારને ઘરના ઘરમાં સુખ લાગે છે, મુશીબતે પણ જેવું તેવું જન મેળવનારને મીઠાઈ કે દુધપાક-પુરીમાં સુખ લાગે છે. બાકી એ વસ્તુ મળ્યા પછી પરિણામે કાંઈ નથી, એકાદ બે કલાક કે અમુક દિવસ જરા પ્રેમ જેવું લાગે છે, પોતાના સ્નેહી કે સંબંધીને તે સંબંધી વાત કરવામાં રસ પડે છે, પછી કાઈ નહિ. બરાબર વિચાર કરવાથી આ વાતને
ખ્યાલ આવી શકશે. ત્યારે રધૂળ વિષયપ્રાપ્તિ કરતાં પ્રાપ્તિ પહેલાં માની લીધેલું સુખ એને પ્રાપ્તિ કરાવવા પ્રેરણા કરે છે. ત્યાર પછી એની પ્રાપ્તિને વિચાર કરીએ.
આખું જીવન તપાસ તો છે એ વસ્તુમાં પ્રેમ કે તેને બદલે નથી એના વિચારમાં અને અને મેળવવાની ખટપટ અને દોડાદોડમાં ગુંથાઈ ગયેલું લેવામાં આવશે. એ એકજ બાબત ચૂળ વસ્તુઓના સુખને નકામું બનાવવા માટે પ્રસ્તી છે. એક વહારદક્ષ યોગી ગાઈ ગયા છે કે “ તૃપાથી ગળું સુકાઈ જતું હોય ત્યારે સ્વાદિષ્ટ ઠંડું પાણી મળે તેમાં સુખ શું? ભુખથી પેટમાં બળતરા ચાલતી હેય ત્યારે રોટલી કે ભાત મળે તેમાં સુખ શું? રાગને અગ્નિ બળી રહ્યા હોય ત્યારે તેના નિવારણનું સાધન મળે તેમાં સુખ-શું? એ તે બધા વ્યાધિને નિવારણ કરવાના ઉપાય છે, તેને આ પાણી ભૂલથી સુખ માની બેઠે છે. આ વાર્તા બહુ વિચારવા જેવી છે. વસ્તુતઃ સ્થળ વસ્તુની પ્રાપ્તિમાં સુખ નથી. જેમને એ વસ્તુ મળી નથી તેઓ એમ ધારી રહ્યા છે કે એની પ્રાપ્તિમાં જરૂર સુખ છે અને તેથી જેમને એ વસ્તુ મળી ગઈ છે તેમને તેઓ પોતાની નજરે
મુખી ધારે છે. બાકી હવેલીમાં વસનાર કે બન્ને વખત ભાણું ભરી ભજન કરનારને પૂછો, તેઓના હદયનું પ્રથક્કરણ કરે તે સમજાશે કે આ વાત સત્ય નથી. ધનવાળાને કે સાધનસંપન્નને સુખી માનવા એના જેવી બીજી ગંભીર ભૂલ કોઈ નથી.
વળી એવાં સુખનાં સાધનો છેડો વખત રહે, પણ પછી શું ? એ વસ્તુઓ કામવિનાશ પામે ત્યારે તે પ્રાણીને કચવાટ જે હોય, એની હૃદયની બળતરાને ખ્યાલ કે દિય, એની માનસિક અસ્થિરતા તપાસી હોય, તે એવાં સાધનને
For Private And Personal Use Only
