________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંબાજીના ને કુંભારીઆજીના મદિરોને મુકાબલે. ૫૩ જોઈએ કે પ્રાચીન સાંદર્ય, પ્રાચીનકાળા તેનાથી અભડાય; જે કે પ્રાચીનની બરાબરી તે થઈ શકે જ નહિ.
લોર્ડ કર્ઝનના વખતથી જૈનેતર પ્રાચીન બાંધકામે એ સરકારી રક્ષિત ઈમારતે ડરી છે અને તેના ઉપર મરામત થતી રહે છે. આ અતિ સ્તુત્ય કાર્ય છે પણ એ કાબુ સરકારી અને પરધર્મીને કહેવાય. જેનો પોતાના ધર્મની ઈમારતે માટે જાગતા રહ્યા છે એમાં ભારતમાતાની વધુ પ્રતિષ્ઠા જળવાય છે.
આ દહેગમાં જે જિનમૂર્તિઓની પ્રતિષ્ઠા-સ્થાપના થઈ હશે તે પ્રતિષ્ઠાસ્થાપનાના લેખ સહિતની કેટલીક મૂર્તિઓ બહાર હતી. બે એક મૂત્તિઓ હિડલના પ્રતિષ્ઠા-થાપનાના શિલાલેખ ઉકેલવાનો પ્રયત્ન કર્યો. એક સંવત ૧૩૩૫ માં સ્થાપન થયેલી હતી, બીજી સંવત ૧૩૩૭ માં. પ્રથમનામાં પાટણના પ્રસિદ્ધ મંત્રી જાવડ (?) નું નામ હતું. *
બીજું મહાવીરજીનું દહેરૂં નેમિનાથજીના કરતાં પૂરાણું જણાયું. આ દહેરામાં તેની અંદર જે ચિત્રકામ (કેરણીનું ) હતું તે દેલવાડાનાં દેવળની ઉત્તમ કારીગરીને પણ કયાંક કયાંક આંટી દે તેવું હતું. હું આ ચિત્રકામ જોઈ ઘડીભર મુગ્ધ બને. જાણે ઉચે કૂદી છતને વળગી બરોબર નિરખ્યા કરૂં . બારીકીથી નિરખાયું નહે. વળી આ છતમાં અનેક લેખે જોવામાં આવ્યા. મહું અનુમાન કર્યું કે કોઈ જૂના દેવળનાં પત્થરનાં મોટાં બારસાખ વગેરેથી આ તો ચણી લેવામાં આવી હશે. આ લેખની નકલે લેવાઈ તો હશે જ, ના લેવાઇ હેય તે લેવા યોગ્ય છે. ઘણા લેખો છે અને તે ઉપરથી ઇતિહાસ ઉપર સારું અજવાળું પડે તેમ છે. મારા દેશની અમર–કીર્તિની સાખ પૂરનારાં આવાં પ્રાચીન મંદિરોમાં રસિયો થઈ બહુ ઘુમવાનું મન હોવા છતાં સાથીએની વારંવાર થતી હાકલને માન આપ્યા વગર છુટકે નહોતો
અમે સ ત્યાંથી પાછા ફર્યા. જે શાંત સુધીમય વાતાવરણ ત્યાં હતું તે ન છુટકે તજવું પડયું. જેના મંદિરોમાં પેરાતાં જ જે ઇશ્વરાભિમુખ વૃત્તિ થાય છે તે છત્ત વેણનાં કે શાકતોનાં પાતાનાં મંદિરોમાં થતી હોય તે કેવું સારું ! ગંદવાડે દૂર થાય ત્યારે ને ? ઘણાં શિવમંદિરોમાં પણ ગંદવાડે નથી હોતો અને વાતાવરણ સુધીમાં અને પવિત્ર હોય છે. અંબાજીમાં તે નહોતું. જોગ અને પ્રસાદના રીવાજે દિરે અપવિત્ર અને ગદા બન્યા છે.
આબુ ઉપરનાં દેલવાડાનાં દહેરાં જેવા હું પ્રથમ ગયેલ ત્યારે એક વૈષ્ણવ
* મુનિ જિનવિજ્યજીએ હમણજ પ્રગટ કરેલા પ્રાચીન જૈન લેખ સંગ્રહમાં ભાગ ૨માં નંબર રહ૧ જે લેપ આપ્યો છે, તે જે આ હેય તે મહા અનુમાન ખોટું કરે છે; તેમાં “જલણ ભર્યા લખેલું છે કે વડ ‘ નહિ.
For Private And Personal Use Only
