________________
૩૦૮
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ.
સબધ હોય છે એમ કહેવુ... યુક્તિપુરઃસર ગણાય.
હિંદુ તેમજ જૈન ઉભયનાં તીસ્થાને બહુ સુંદર હેાય છે, છતાં જૈનોનાં મુખ્ય તીર્થ એક રીતે વૈષ્ણવાથી મહુ જુદા પડે છે, તે માબત સમજવા જેવી છે. હિંદુઓના ઘણાંખરાં તીર્થી સમુદ્ર અથવા નદિના કિનારે હોય છે. દ્વારિકા, સેતુબંધ રામેશ્વર તથા જગન્નાથપુરી સમુદ્રતટ ઉપર આવ્યાં. ગયા, કાશી, મથુરા, હરદ્વાર ગંગા અથવા યમુનાના તટ ઉપર આવ્યા. જૈનોનાં મુખ્ય તીર્થાં ટેકરા ટેકરી કે પતમાં ગેાઢવાયલાં છે. શિખરજી, ભાજી, તાર’ગાજી, ગિરના૨, શત્રુંજય વિગેરે. આમ ખનવાનું કારણ શું? આનું મૂળ કારણ પ્રત્યેક ધમ ની ભિન્ન ભિન્ન ભાવનાઓમાં રહેલુ છે. ‘તીથ’ શબ્દ મૂળ સસ્કૃત ‘તૃ’ ઉપરથી ઉદ્સભ્યેા. તીને તરવા સાથે એટલે પાણી સાથે બહુ સબંધ છે. વૈષ્ણવ બ્રાહ્મામાં કેટલાક જળાશયાને ‘ તી ’ કહેવામાં આવે છે, વૈષ્ણવ તેમજ બ્રાહ્મ@ામાંના ધર્મ વ્યવહારમાં સ્નાનને બહુ અગત્યનુ` સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. ગંગામાં સ્નાન કર્યું સર્વ પાપથી મુક્ત થવાય છે, એમ 'હિંદુએ માને છે. ધનુષ્કોટીમાં સ્નાન કર્યો ભવેાભવના પાપ છુટે એમ તેઓ સમજે છે. પ્રયાગ માત્ર ગંગા યમુનાના સંગમસ્થાનના અંગે તી સ્થાન મન્યુ' છે. કાશીમાં કાશીવિશ્વનાથની પૂજાની જેટલીજ અગત્યતા મણિકર્ણીકા ઘાટમાં સ્નાન કરવાને અપાય છે. તેઓમાં સ્નાન સાથે ધ ક્રિયાએ અહુ ગાઢ સ અંધ ધરાવે છે. દેહશુદ્ધિ વિના બધું ખાટુ' એવી તેઓની માન્યતા છે. જૈનનું ષ્ટિબિન્દુ જુદુ છે. પહેલાં તા * તીથ ’ શબ્દને સ્થૂળ ભાવ દૂર કરી સુક્ષ્મ અને તે આગળ ધરે છે. તીથ એટલે તારે-સ'સારભ્રમણથી મુક્ત કરે તે, પણ સ ંસારસાગર તરવામાં કંઈ પાણીની જરૂર ન જ ગણાય. સામા ન્ય હિંદુધર્મ અને જૈનધમ નું સ્વરૂપ વિચારીએ તે માલુમ પડે છે કે હિંદુએ દેહશુદ્ધિ ઉપર જેટલેા ભાર મૂકે છે, તેટલેાજ ભાર જૈનો દેહદમન ઉપર મૂકે છે અને આજ કારણથી જૈના તીસ્થાનેા પસંદ કરવા માટે ટેકરાટેકરી તરફ વધારે આકર્ષાયા છે. આત્મશુદ્ધિ માટે અથવા તેા પરમાત્માની પરમ ભક્તિ સાધવા માટે ચિત્ત નિર્મળ થવાની જરૂર છે અને ચિત્તની નિમ`ળતા દેહુકષ્ટ, દેહદમન સિવાય પ્રાપ્ત થવી અશકય છે. શરીરતપને–દેહદમનને આત્મપ્રગતિ સાધવાના ઉપાયામાં જૈનધમ સવિશેષ સ્થાન આપે છે. પૂર્વ કાળના મુનિવરો પર્વત ઉપર આવી અનશન અંગીકાર કરતા એવી અનેક થાએ જૈન કથાનુયાગમાંથી મળી આવે છે. એ તે નિર્વિવાદ છે કે શરીરને ક્રમવાના સમયે સમયે પ્રસંગા આવે તે શરીર કસાય અને ઇન્દ્રિયસચમ સધાતે રહે; પતામાં ફરવાનુ હોય એટલે જાતજાતની . અગવડતા અનુભવવાન
