________________
૩૧૪
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ.
આ સ્થળના સંસગે વિશેષ સચેત કરેલું, બિહાર નામના ગામથી ચાર માઈલ દૂર એકાંત નિજન સ્થાનમાં કાઈ ખરીના અચ્છેદ સરાવરનુ સ્મરણુ આપતા વિશાળ જળાશય વચ્ચે બેઠા ઘાટના નાના મદિરમાં ભગવાન મહાવીરની ચરણપાદુકા તે પાવાપુરીનું તી. આ સાવર વિકસિત કમળાથી ભરેલુ હાય છે. દૂર રાજગૃહીનાં ડુંગરા દેખાય છે, આ મંદિરના એકાદ ગાખમાં એસી પૂર્વ દિશાએ ઉદય પામતા સૂર્યનાં કિરાતુ સરેવરજળ ઉપર સુન્દર નૃત્ય જોયેલું અને પરમ આનંદ અનુભવેલે. બીજી કલ્યાણકભૂમિએ પણ એવીજ મનેહર ગણાય છે. ભગવાન મહાવીરને જ્યાં કેવળજ્ઞાન થયેલુ. તે રૂજુવાળુકાના તટનું સાચ ભૂલાય તેમ નથી. આવા સ્થળામાં ફ્રીએ નહિ ત્યાં સુધી તીર્થંકર ભગવાનની વિભૂતિઓને અન્તરમાં સાક્ષાત્કાર થવા અશક્ય છે. ગંગાતટ ઉપર આવેલ ભજ્જૈનીનું તી પણ જોવા જેવું છે. કાશીવિશ્વનાથના મહિરથી કંટાળેલ અહીં આવે તેા જરૂર શાન્તિ પામે, રાણકપુર તે અદ્ભૂતજ
ગાઢ અરણ્યમાં કોઈ સમાધિસ્થ જટાધારી યેગી બેઠા હેાય તેવુ. રાણકપુરના મન્દિરનું ચારે બાજુ આવેલ ભીષણ ટેકરા ટેકરી વચ્ચે પ્રતિષ્ઠાન છે. આ મ હિર જેટલુ એકે બીજી જૈન મ ંદિર વિશાળ નથી, છતાં આ મંદિરમાં દક્ષિણ હિંદુસ્થાનના મંદિરમાં અનુભવાતી ભીષણતા નથી. મા મંદિર સુઘટિત અને કળાના સુન્દર નમુના છે, આામાંજ રાણકપુરના મદિરનીવિશિષ્ટતા છે. નજીકમાં આવેલ ભાયણીના તીથના પણ જૈનોમાં અને ખાસ કરીને જૈન સ્ત્રીવર્ગો માં મહુ મહિમા છે. ગુજરાત કાઠિયાવા માટે એ સ્થાન વિશ્રાન્તિસ્થાન છે. ત્યાં સારી સંખ્યામાં વસતા વાનરો યાત્રાળુઓને વિનેદનું સરસ સાધન છે. તીથ અર્વાચીન હોવા છતાં ઘટના સારી કરવામાં આવી છે. શખેશ્વર પશુ મનહર સ્થાન છે. આખા મંદિરમાં સાદાઈ છતાં ભવ્યતા ભરેલી છે. કહેવાય છે કે તીર્થીના મહીમા અપાર-અવર્ણનીય છે. એ રીતે અહિ બધાં તીર્થાંનું વર્ણન કરવા બેસીએ તા પાર ન આવે અને તે પણ એમ થાય કે વણુન હજી અધુરૂ' છે, એમ છતાં પશુ ઉપરનાં આછાં આછાં આલેખનાથી આપણી અનેક સસ્થાઓમાં તીર્થસ્થાનાની મનેાહરતા અને મહત્તા થ્રુ છે તેની વાંચકને સારી રીતે પ્રતીતિ થાય એ આશયથી મૂળ લેખના વિષયથી જરાક બહિર્મુખ જઇ તીર્થો સંબધી સામાન્ય વિચારા પ્રગટ કરવાનું તેમજ જુદા જુદા તીથોં સંબધી મને થયેલ વિચારે અને લાગણીઓના પિરચય આાપવાનુ મન કર્યું છે, જે વિષયાન્તરસેવન આશા છે કે વાંચકા ક્ષમાચેાગ્ય ગણશે.
આપણા જૈનતીર્થોના સંબંધમાં કળાની દૃષ્ટિએ જે ખાસ વકતબ્ધ છે તેના વિસ્તાર હવે પછીના લેખમાં કરવામાં આવશે. પરમાનદ..
