________________
" બધાને. “ ધર્માભિમાન.
અન્ય કેમે કરતાં જૈનકમમાં ધર્મની ભાવનાઓ અને લાગણીઓ વધારે પ્રબળ છે, એમ જાણતાં ઘણે હર્ષ થાય તેમ છે, પરંતુ તે ધર્માભિમાનની ભાવનાઓ વા લાગણીઓને યોગ્ય રતે પ્રવર્તાવવાની ખામીને લીધે આપણે જોઈએ તેટલું એમાંથી ફળ મેળવી શક્યા નથી. એ લાગણીઓને ચોગ્ય દિશાએ દેરવવાના અભાવે કેમની દિન પ્રતિદિન પ્રગતિ થતી જોવામાં આવતી નથી, પરંતુ ધર્મ અને તેનાં અંગે સમજીને તે લાગણીઓને યોગ્ય રસ્તે જોડવામાં આવે તે હાલ જૈનકેમ જે દશા ભગવે છે તેના કરતાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ભોગવવા તે ભાગ્યશાળી બની શકે એ સંભવિત છે. હાલ સમાજમાં ધર્મની વ્યાખ્યાનો બહુજ ટુંકાણમાં સમાવેશ કરવામાં આવે છે. ધર્મના કેટલાક નિયમ ફક્ત દેખાવારૂપે પાળવા એટલે ધર્મ થઈ રહ્યો, એમ હાલ કેટલાક માનતા હોય એમ સમાજની સ્થિતિનું નીરિક્ષણ કરતાં માલુમ પડે છે. '
રાત્રિ ભોજન તથા અશક્ય ત્યાગ વિગેરે કટલાક નિયમ લીધા તથા પ્રલિકમણાદિ કેટલીક ક્રિયાઓ કરી તથા કેટલાક સામાન્ય વ્રત નિયમોનું પાલન કર્યું એટલે જૈન ધર્મના અનુયાયી થવાય, અને ધમી પુરૂષની ગણત્રીમાં અવાય; તથા કઈ પુરૂષ અમિષ્ટ છે કે નહિ તેની પરીક્ષા માત્ર ઉપર દર્શાવેલા કેટલાક નિયમોનું પાલન થતું તેનામાં જોવામાં આવે છે કે નહિ એટલા માત્રથીજ થાય, આવી માન્યતા ઘણે ભાગે દર્શનભૂત થાય છે; પરંતુ આટલાથીજ માત્ર ધમિષ્ટ થઈ શકાય નહિ વા ધર્મિષ્ટની પરીક્ષા પણ કરી શકાય નહિ. ઉપર દર્શાવેલા જૈન ધર્મના નિયમો છે તે ઘણાજ ઉત્તમ છે, આદરણીય છે, ગ્રાહ્ય છે અને બની શકે ત્યાં સુધી આચારમાં પણ મૂકવા લાયક છે, એમાં કોઈ પણ પ્રકારનો વિરોધ નથી, પરંતુ એટલા નિયમોના પાલનમાં જ ધર્મને સમાવેશ કરવો તથા બીજી કેટલીક બાબતો કે જે એક અપેક્ષા તપાસતાં ધર્મનાજ અંગો માલુમ પડે છે, તેની ઉપેક્ષા કરવી એ કોઈ પણ રીતે ચગ્ય હોય એમ માની શકાય નહિ. અમુક નિયમે વા ક્રિયાઓનાજ આદરમાં ધર્મને સમાવેશ થતો હોય એમ માનીને બીજી બાબતે કે જેની હાલ ઘણી જ અગત્યતા ભાસે છે તે તરફ દુર્લક્ષય રાખવું એને ગ્ય માનવાને મને સંકુચિતતા ધારણું કરે એ સ્વાભાવિક છે.
વસ્તુસ્થિતિ તપાસતાં એવાં યા બીજાં કાર્યો છે કે જેની આપણને હલ તથા સર્વદા બહુ જરૂર છે તે તપાસીશુ. " બીજી બધી બાબતે કરતાં દરેક મનુષ્ય બારિત્ર (શુદ્ધ આચરણ સંરક
