________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હિતાિક્ષાના રાસનું રહસ્ય.
૩૫૩ આવી ભિક્ષા ઉત્તમ મુનિને તે ભૂષણતુલ્ય છે; અનાચારી, દાંભિક તેમજ ખેટા વેશ ધારીને દૂષણભુત છે, ગૃહસ્થને માટે ભિક્ષા સર્વથા વળે છે, લજજા ઉત્પન્ન કરનાર છે અને જ્ઞાન ક્રિયા બંનેનો નાશ કરનાર છે. ભિક્ષા લેનારના ગુણ બધા રણમાં રેળાઈ જાય છે, ઉત્તમ કુળ, ઉત્તમ રૂપ, વિનય, લક્ષણ, તપ, સમતા,
સ્તુતિ-એ બધાં વાનાં ત્યાં સુધી સમજવા કે જ્યાં સુધીમાં કોઈને એમ કહેવા વખત આવે નહીં દે એમ કહેતાંજ તે બધાં વાનાં ચાલ્યા જાય છે, અર્થાત્ નિરર્થક થઈ જાય છે. કહ્યું છે કે
દે કહેતાં ગુણ પંચ જે, તનથી નાશી જાય; બુદ્ધિ, સંતોષ, કીર્તિ ગઇ, ગઈ લાજ, શોભાય. સર્વથી હળવું તૃણખલું, તેહથકી આકફૂલ; વાચક હળ તેહથી, સદા જેહ અનુકૂળ. વાય ન ઉડાડે તેહથી, રખે યાચતે માય;
મરણ દેવું બે સારખું, તેણે નાસત સય. દે એમ કહેવાથી માણસના બુદ્ધિ, સંતોષ, કીર્તિ, લાજ ને શોભા આ પચે ગુણ નાશ પામે છે. સર્વથી હલકું તૃણ છે, તે કરતાં આકડાનું તુલહલા હેય છે, યાચક તે કરતાં પણ હલકો છે કે જેને નિરંતર અનુકૂળ વર્તવું પડે છે, તાબેદારી ઉઠાવવી પડે છે. યાચક જન હલકે છતાં તેને પવન ઉડાડી દેતો કેમ નથી, તેના ઉત્તરમાં કવિ કહે છે કે-પવનને એમ ભય લાગે છે કે તેની પાસે જઈશ તે રખે તે મારી પાસે પણ માગશે, તેથી તે તેનાથી નાસતો ફરે છે, કારણ કે કેટલાકને દેવુંને મરવું બે સરખું હોય છે.
આગળ કર્તા કહે છે કે “નિરંતરને રેગી (વ્યાધિગ્રસ્ત) નિરંતર પરદેશ માં ભટકનાર, પારકા અઘના શરણવાળો અને પરવશ વસનારો એ ચારે જીવતાં છતાં મરણ પામેલાની જેવાજ છે. જે માણસ ભીખ માગીને ખાય છે તેને આહાર ઘણે હોય છે, નિદ્રા ઘણી હોય છે, આળસ ઘણું હોય છે, દારિદ્રને તે ત્યાં નિવાસ જ હોય છે. એક ભીખારીના પાત્રમાં ખાવા માટે કોઈ ઘાંચીના બળદે મેટું ઘાલ્યું એટલે ભીખારીએ પોકાર કરવા માંડ્યો. તે જોઇને કેઈએ પૂછયું કે-“આમ રડો શા માટે પાડે છે?' ભીખારી બે કેમને મારું ખાઈ જાય છે તેનું દુઃખ નથી, મને તે ભીખ ઘણી મળશે, પણ આ બળદ ભીખનું અન્ન ખાવાથી મારી જેવો ગળી થઈ જશે તે તેનું શું થશે? તેને માર ખાવો પડશે, તેટલા માટે રડું છું.'
ભીખથી કઈ વ્યાપારી થઈ શકતું નથી, ભીખથી પેટ પણ પૂરું ભરાતું નથી, ધન તે વ્યાપાર કરવાથી જ મળે છે, તેથી વ્યાપાર કરે તેજ ધન મેળવવાને છેક ૬પાય છે, કમળા ( લહમી) કમળમાં વસનારી છે, તે કચ્છના હૃદયમાં વસે
For Private And Personal Use Only
