________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાસ. એમ થાય કે આગળ જતાં પ્રાણી પિતાની સ્થિતિ સમજી માન છોડી દેશે. પરંતુ એ માન છતા સદગુણ માટે હોવું જોઈએ. પોતામાં ગુણ ન હોય તેને માન મેળવવાની ઈચ્છા થાય તે અતિ અધમ છે, ગુનુપ્રાપ્તિમાં પાછળ હઠાવનાર છે અને ગ્યવહારથી અને વિશિષ્ટ દૃષ્ટિથી વર્જવા ચોગ્ય છે.
પ્રતિકા–આબરૂ મેળવવાની અને તેને જાળવી રાખવાની વ્યવહારને અગે જરૂર એટલા માટે સ્વીકારવામાં આવે છે કે તેથી કાર્ય કરવામાં એક પ્રકારની પ્રેરણા થાય છે. જયાં સુધી વિશિષ્ટ સાધ્યને સ્પષ્ટ ખ્યાલ થતું નથી અને તેને પ્રાપ્ત કરવા નિર્ણય થ નથી અને તે નિર્ણયને વળગી રહેવા દૃઢ ભાવના થતી નથી ત્યાં સુધી શુભમાર્ગ પર દેરનાર તત્ત્વ માન-પ્રતિષ્ઠા છે. સારી આબરૂ જાળવી રાખવા માટે પ્રયત્ન કરવામાં કાંઈ નુકશાન ખાસ નથી. માત્ર જે ઉત્તમ લાભ કાર્ય પરત્વે થવાનો હોય છે તેના કુળની મર્યાદા બહુ ટૂંકી થઈ જાય છે, છતાં પ્રેરક તરીકે તે બહુ ઉપયોગી છે. વ્યવહારમાં કીર્તિને કેવું પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે છે તે આપણે વિચારીએ. એક ચાલુ હકિતમાં કહે છે કે --
નામ રહંતા ઠક્કરા, નાણું નહિ રહેત;
કીર્તિ કેરા કેટડા, પાડયા નહિ પડંત. ઠાકોર-રાજા રાણા-લડવૈયા રજપૂતને ઉદ્દેશીને અહીં કહે છે કે, ઠાકરે ! આ દુનિયામાં પૈસા કોઇના બેસી રહેતા નથી, નામ-આબરૂ રહી જાય છે. કીત્તિના કેટ કે પાડી શકતું નથી; ધનમાલ હોય તે લુંટી જઈ શકે છે, પણ આબરૂને લુંટવાની કેદની તાકાત નથી. આવા પ્રકારની બિરૂદાવાળી બેડાતી હોય તે વખતે પિતાની ફરજ બજાવવાને કે સારો ખ્યાલ રહે તે સહજ સમજાય તેવું છે. ધર્મ યુદ્ધ કરનાર, શત્રુને તૈયાર થવાની ચેતવણી આપ નાર, રવિના કે અંધારામાં કાપ મારવામાં નિર્દયપણું સમજનાર, યુદ્ધમાં સિંહની જેમ લડનાર રાજપુતો કીર્તિ ખાતર કેવા શુદ્ધ પર કામ કરતા હતા તે વર્તમાન યુદ્ધમાં નહિ લડનાર ગ્રામવાસી પ્રજા પર થતા હુમલાઓ, શત્રુને ભૂલથાપ ખવરાવવાની યુકિતઓ અને નિર્દય શાસ્ત્રના ઉપગ સાથે સરખાવતાં કીર્તિ પાલનના ઉચ્ચ
ની મહત્તા દર્શાવે છે. એવા વીરનો જ્યારે સર્વવનો ત્યાગ કરી ધર્મમા. - માં જોડાય છે ત્યારે એવી પ્રબળ રીતે પોતાની જાત પર અંકુશ રાખી શકે છે. તેને પિતાના લીધેલા નિયમો છેડવામાં એટલી કાયરતા લાગે છે અને તેને ધ ધ્વજ ફરકાવવાની ફરજ એટલી ઉરચ લાગે છે કે તે કાર્ય ક્ષેત્રમાં પણ તે જફર નામ કાઢે છે. આવી રીતે કવિને પાળવાના ખ્યાલથી એકંદરે બહુ લાલ થાય છે, કારણ કે સ્થળ બાબતમાં આદરેલ નિયમ પછી જીવનનો એક ભાગ ડી જાય છે. સ્વાભાવિક બની જાય છે અને તેને મૂકવાનું મન થતું નથી. આવા
For Private And Personal Use Only
