________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધમ પ્રકાશ. અને નીતિને માર્ગે ચાલનારા સદગુણ પ્રાણીમાં જે લક્ષણે આપણે વિચારી શકીએ તે તેમાં આપવામાં આવ્યા છે. એ માગનુસારીના લક્ષણો પૈકી કેટલાક વ્યવહારૂ છે, કેટલાક નીતિના નિયમને લગતા છે અને કેટલાક અમુક જમાનાને અંગે વિશિષ્ટ ગણુતા શુભ નિયમો છે. આ નિયમો વાંચવાથી શાયકાર આ પ્રાણીના નિહ સંબંધ અને વ્યવહારની બાબતમાં પણ કેટલી ચીવટથી ધ્યાન આપે છે એ જણાઈ આવે છે. આ માગાનુસારી પ્રાણી તે પ્રથમની ચાર રષ્ટિમાં આછી વધતી વિકરવરતા પામેલે પ્રાણી સમજે. નીતિના નિયમો પાળનાર, આ ભવેમાં સર્વ સુખ મળે છે એમ સમજી બેસી ન રહેનાર અને આમિક ઉન્નતિ કરવાની ઇચ્છાવાળું પ્રાણી ગલીઓને માર્ગ મુકીને રાજ્યમાર્ગ પર આવી જાય છે અને સાધ્ય તરફ પ્રયાણ કરે છે. અમુક દેશ તરફ મુસાફરી કરનાર પ્રાણું રાત નું છે, પણ સવાર પડતાં પાછી પોતાની મુસાફરી આગળ ચલાવે છે; એ ન માગાનુસારી દશામાં આવ્યા પછી પ્રાણી માશ તરફ સર્વથા નિવૃત્તિ ભાવ મેળવવા માટે પ્રયાણ રાલુ રાખે છે અને વચ્ચે દેવગતિ આદિમાં સુખ મેળવવા સારૂ જાય છે. તેને રાત્રિ શયન સાથે સરખાવીએ તો વળી મનુષ્ય ગતિ રૂપ પ્રભાતની પ્રાપ્તિ શતાં પ્રયાગ આગળ ચલાવે છે. આવી રીતે વિકરતા પ્રાપ્ત કરતા કરતા પ્રાણ અનેક ગુણોનો વિકાસ કરે છે અને આગળ વધતો જાય છે.
એ માર્ગનુસારીના ગુણો પછી ત્રીશમે ગુગ “વિનય છે. એના પર બંમાં વિવેચન કરતાં એક વિદ્વાન લખે છે કે જે પાનાથી ગુણ. પદવીએ અથવા બીજી કઈ રીતે મોટા હોય તેના એગ્ય વિનય કરે. ત્યારે સહજ પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે કે વિનયની જરૂરીઆત શી ? અને તેમ કરવાથી લાભ કેવા પ્રકારના અને શા માટે થાય? આ એક સહજ ઉતપન્ન થાય તેવો પ્રશ્ન છે, તેને ઉત્તર આપણે વિચારીએ. ગુણ પ્રાપ્તિનું જેને સાધ્ય હાય એટલે જે પ્રાણીની ઈચ્છા ગુણ પ્રાપ્ત કરવાની હોય તણે ગુણને અને ગુણવાનને ઓળખવા જોઈએ. ગુણ એવી વસ્તુ નથી કે તે હાથમાં આવે. તેથી પ્રથમ ગુણવાન સાથે સારી રીતે પરિચય કરી તેમાં કયા ગુણે છે અને તે પોતે કેવી રીતે મેળવી શકે અથવા ને પોતાને પ્રાપ્ત છે કે નહિ તેનો વિચાર કરવો જોઈએ. ગુગને ઓળખવાને અને તેની કિંમત સમજવા સરળ માર્ગ અજ છે કે ગુણવાન પ્રાણી સાથે પરિચય કરવા. હવે સાધારાના પરિચયથી ગુણવાનમાં શું મહત્તા છે તે સમજાતી નથી. ચાલ્યા જતાં તું મળવાથી કે તેની સાથે ઉપર ઉપરની વાતચીત કરી વાથી ગુણાનું ભાન થતું નથી. તેને માટે તેને વિશેષ પશ્ચિય કરવાની જરૂર પડે છે. પરિચય કરી બરાબર અનુસરણ થાય ત્યારે જ ગુણની મહત્તા પ્રાપ્ત થાય
. પણ . એક મા પુરુષમાં કમી ગુણ પૂર્વ કેયને તેની
For Private And Personal Use Only
