________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માન્ય મહાત્માઓનું યોગ્ય સન્માન.
રોગ્ય માન આપવાની ખાસ જરૂર સુ મનુએ વારંવાર બતાવી છે. શિષ્ય ગુરૂને યોગ્ય વિનય કરે, એમ શાસ્ત્રકાર વારંવાર કહે છે તે શિષ્યના હિત ખાતર છે. ગુરૂને શિષ્ય નમે છે કે નહિ તેની દરકાર હતી નથી અથવા હેવી પણ ન જોઈએ, પરંતુ શિષ્યના દૃષ્ટિબિન્દુથી એ વાત ઘણી અગત્યની છે અને તેટલાજ માટે તે સંબંધી વારંવાર ભલામણ કરવામાં આવી છે. આ વિનયગુણ કેટલે ઉપયોગી છે તે ચંડરૂદ્ર આચાર્યને દષ્ટાન્તથી બરાબર જણાય છે. નવપરણિત બાળકને દિક્ષા આપી રાતોરાત વિહાર કરનાર તે ગુરૂમહારાજને અગવડ ન પડે ને સારૂ પિતાના અંધ ઉં પર બેસાડનાર શિષ્ય એજ રાત્રીએ રસ્તે ચાલતાં કયજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે. વિનય ગુણની પરાકાષ્ઠા બતાવે છે અને એ વાત એમ પણ બતાવી આપે છે કે એક ગુણનું યોગ્ય રીતે આસેવન કર્યું હોય તે તેથી મહા લાભ થાય છે અને તે લાભ એટલે બધે થાય છે કે લગભગ સાધ્યની પાસે પહોંચી શકાય છે. આવી રીતે એક વિનયગુણવડે પ્રથમ દ્રષ્ટિમાંથી આગળ વધે પ્રાણી ઉન્નત દશામાં છેક આઠમી દૃષ્ટિની હદ સુધી પહોંચી જઈ, સર્વ વસ્તુ દેખી શકે એવી કેવા લક્ષ્મી પ્રાપ્ત કરે છે. એથી વધારે આ ગુણ સંબંધી શું કહી શકાય? અનેક શત્ર, શિળે આ ગુણથી મહા વિદ્યાઓ પામ્યા છે, કેટલાક તેનાથી મ ગ સાધી પ્રબળ શક્તિઓ પણ પ્રાપ્ત કરી શક્યા છે–એવાં એવાં અનેક દણાને એજ બતાવે છે કે ગુણવાનનો વિનય કરે તે ગુણને પિતામાં પ્રગટ કરવાનું પ્રબળ સાધન છે અને એમ કરનારા ઘણા સજજને તેથી પિતાની જાતને અને બીજા અનેકને લાભ પરંપરા કરી ગયા છે. જે એ ગુણનું બહુમાન કરતાં આ પ્રાણીને જુએ તેઓને પણ તેથી ગુણ ઉપર રાગ થાય છે અને તેઓ ગુણની કિંમત સમજતા જાય છે તેથી સર્વને બહુ લાભ થાય છે અને ગુરુનું ક્ષેત્ર વૃદ્ધિ પામતાં તે પોતાના અંશ વિભાગમાં અનેક નાના ગુણને લાવી તેના માલિકને અનેક નાના મોટા ગુણોથી સમૃદ્ધ કરી મૂકે છે, તેને વિકાસ વધારી તેને ઉન્નતિક્રમ આગળ મૂકે છે અને તેની ધીમે ધીમે મોક્ષ તરફ પ્રગતિ થતી જાય છે. આવા અતિ સામાન્ય લાગતા પણ બડ લાભ આપી શકે તેવા સદગુણની પ્રાપ્તિ કરી સજજનની પંક્તિમાં આવવા પ્રયત્ન કરવાથી સર્વ પ્રકારે બહુ લાભની પરંપરા પ્રાપ્ત થાય છે.
માન્ય પુરૂને માન કેવી રીતે આપવું તે સંબંધમાં વિનયગુણને અંતે શ્રીમદ્યશવિજયજી ઉપાધ્યાયે એક આખી બત્રીશી લખી છે. (જુઓ ત્રિશદ્વાવિંશિકા-રમી બત્રીશી.) એમાં વિનયના અનેક પ્રકાર પર અતિ વિદ્વત્તાપી ચચી ચલાવી છે. એ ઉપરાંત બારમી બત્રીશીમાં યોગપ્રાપ્તિ પહેલા શું શું કરવું જોઈએ તે બતાવવા માટે પૂર્વસેવા બતાવી છે ત્યાં પણ “ગુરૂદેવાદિ પૂજન ” ને પ્રથમ પંકિત આપી છે અને ગુરૂ શબ્દની વ્યાખ્યા કરતા તેમાં માતા પિવા, કળા,
For Private And Personal Use Only
