________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શું માલવું અને શું ન બોલવું! જ્યારે કોઈ એક માણસ બીજા માણસે કાર્ય કરતાં હોય તે કરતાં પિતાની શકિત અને બુદ્ધિના પ્રમાણમાં વધારે મેટું કાર્ય કરવાનું માથે લે છે, વધારે કાર્ય કરવાના ફરાહ બતાવે છે, ત્યારે પ વખત તેના નેહીઓ અને સંબંધીઓ તેને એક ખરા હિતચિંતક તરીકે ડહાપણુ ભરેલી સલાહ આપતાં વારંવાર કહે છે કે- “ તમે આવાં કાર્યો શા માટે હું પાડે છે? આવાં કાર્યોના બેજાથી તમારું શરીર બગડી જશે, તમારી તંદુરસ્તી ખરાબ થઈ જશે અને કદાચ તમને જીવનું જોખમ લાગશે. ” આવું બોલનારને ભાગ્યેજ એમ ખબર પડે છે કે તેમના ઉચ્ચારાયેલા તે વાજ તે માણસને હાનિકતા નીવડે છે. કાર્યના બેજા કરતાં આવા નકામા ઉચ્ચારાયેલાં વાકજ વિશેષ નુકશાન કરે છે. અને કાર્ય કરનાર માણસને નિરૂત્સાહી કરી દેવા ઉપરાંત તે કાર્ય તે માથે રાખે છે તેની તંદુરસ્તી બગડી જવાના ભયસૂચક વાળે તેવું પરિણામ લાવવા પણ કદાચ સમર્થ થઈ શકે છે, તેથી વાક ઉચ્ચારતાં બહુ વિચાર કરવાની જરૂર છે. કોઈ પણ કાર્ય કરવા મનુષ્ય સમર્થ જ છે. અને જે કાર્ય તે ઉપાડે તે કાર્ય કરવાને તેના મનને દઢ આગ્રહ તે કાર્ય સંપૂર્ણ કરાવે છે. પણ આવાં નકામા ભયસૂચક વાક્ય તો તેને કાર્ય કરવાના ઉત્સાહને નરમ પડે છે અને કદાચ તેને જે ભય દર્શાવવામાં આવે છે તે ભય પણ છેવટે ખરો પાડે છે. કાર્ય કરવથી--અતિશય કાર્યના દબાણથી મનુષ્યનું મૃત્યુ થાય છે, અગર તેની તંદુરસ્તી બગડે છે, તેવી માન્યતા કોઈ માણસને તમે હસાવશે તે પ્રાંત અવશ્ય તેવું જ પરિણામ આવશે, તેથી ખાસ ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂર છે કે આવાં ભયસૂચક શબ્દો કદી પણ બોલવાં નહિ; હમેશા ઉત્સાહત્પાદક-પ્રેરક વાયેજ ઉચ્ચારવાં. આવી રીતનાં ભયસૂચક વાકયે ઉચારનાર સંબંધી કાર્યો કરવાની શકિતને ઘટાડે છે. અને તેવા સંબંધીઓ-મિ-સ્નેહીઓ ઉલટા શત્રુની ગરજ સારનારા થઈ પડે છે. તેથી જ બોલત- ભાષાનાં પુદ્ગલે મુખની બહાર કાઢતાં બહુવિચાર કરવાની જરૂર છે. આવી રીતના નિરાશાસૂચક વાક્ય ઉચ્ચારવાથી ઘણા માણસિની તબીયત બગડે છે, અને તેથી જ કહેવાય છે કે “ આવાં મિત્રોથી મને. બચાવ.સત્ય હકીકત તે તેજ છે કે ગમે તેટલું ભારે કાર્ય કદી પણ નુકશાન કરી શકતું નથી. કાર્ય કરવામાં કાર્ય ગ્રહણ કરવામાં એટલું ધ્યાન રાખવાની જરૂર છે કે તે કાર્ય આપણું મન સાથે મળતું આવતું હોય. જે કાર્ય કરવામાં મનને ઉ. સાહ વધે તે કાર્ય અવશ્ય સંપૂર્ણ કરી જ શકાય છે.'
કોઇપણ ઉત્સાહી કાર્ય કરનાર તમારા વાથી નિરૂત્સાહી થાય તેવું બેલવાનું પરિહર છે. તમારા શબ્દોથી પ્રત્યેક મનુષ્ય તેનો કાર્યમાં ઉત્સાહિત ઘાયતેનું મન કાર્ય કરવામાં ઉસુક રહે તેવાજ વચને ઉચ્ચારજે. આવાં ઉત્સાહ
For Private And Personal Use Only
