________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શું બોલવું અને શું ન
લેવું?
शुं बोलवू अने शुं न बोलवू?
આપણુ મનુષ્ય જીવનમાં વાચાની શક્તિ તે સંથી ઉત્તમ શક્તિ છે. જે જે શબ્દો આપણે હમેશા ઉચારીએ છીએ તે બધા એક શક્તિરૂપજ છે, અને જે રીતે શબ્દો બોલીએ તેવી રીતે તે બેલવાની શક્તિ આપણી વિરૂદ્ધમાં અથવા આપણુ પક્ષમાં કાર્ય કરે છે. આ બાબત બહુજ વિચારવા જેવી છે. બોલવાની શક્તિ તે એક રાજ્ય કરનારી શક્તિ જેવી છે. જે તેને પગે ઉપચોગ કરવામાં આવે–તેની સાથે ચાયપુર સર વર્તવામાં આવે તે તે શક્તિ આપણા લામમાં ઉતરે છે. આપણું પક્ષમાં ચુકાદો આપે છે, નહિ તે તે આપણી વિરુદ્ધ વતી આપણી વિરૂદ્ધ ચુકાદો આપે છે, એટલે કે આપણે તે શકિતને જે ઉપગ કરીએ, જેવી રીતે તેને વાપરીએ, તેવી રીતે પ્રત્યક્ષ કે તે દેખાડે છે. ઉચ્ચારને આધાર વિચારે ઉપર રહેલું છે, જે જે શબ્દ આપણે ઉચારીએ તે તે શબ્દ મન ઉપર પુનઃ પુનઃ અસર કરે છે, અને તેવી જ જાતના-વચનાનુસારી વિચારો ઉત્પન્ન કરે છે. આમ હોવાથી ઉચ્ચાર કરતાંયદ્રા તા-મનાં આવે તેવું બેલી નાંખતાં બહુજ વિચાર કરવાની જરૂર છે. આ પ્રમાણે વિચારનો આધાર પણ ઉચ્ચાર ઉપર રહેલા હોવાથી મનુષ્યની ચાલુ ટે માં પણું ઉચ્ચાર બહુ અસર કરે છે, તેથી ગમે તેવી ટેવ પાડવામાં– અથવા પડેલી ટેવ દૂર કરવામાં પણ ઉચ્ચાર-વાચા સાધનભૂત થાય છે.
જે જે શબ્દો આપણે ઉચ્ચારીએ તે દરેક એક નવીન જાતની સૂચના કરે છે, અને મનુષ્યના શારીરિક, માનસિક, નૈતિક બંધારણને પાસે આવી સૂચ નાઓથી રચાતા હોવાથી બોલવામાં બહુજ વિચાર રાખવાની જરૂર છે. તે ઉપ
થી આપણે દરેકે જેની આપણને અગત્યતા હોય, જેને આપણે ઈચ્છતા હોઈએ, જે પ્રકારની સંપૂર્ણતા મેળવવા આપણે પ્રયત્ન કરતા હોઈએ તેવી જાતની ભાષા વાપરવાની હમેશાં ટેવ પાડવી. આપણે આપણું ભાષા એવી રીતે વાપરવી–આખા દિવસના વર્તનમાં એવી રીતે બેલવાની ટેવ પાડી દેવી કે જેને લીધે આપણે ભાષા, તે ઉપરથી ઉપજના વિચારો, આપણું મન, અને આપણું જીવન પણ જે નિશાન ઉપર પહોંચવા આપણે ધારતા હેઇએ તે તરફ પહોંચવામાં સહાથક થઈ શકે.
આપણુ ચાલુ રીતરીવાજમાં-ભાષાના પુદ્ગલેને ઉપગ કરવાની ટેવમાં ઘ આવી જાતના વાક્ય હેય છે કે જે જીવનના આગળ પ્રમાણમાં બાધકરૂપ થાય છે. એવી જ રીતે ચાલુ વપરાતા ગાય-ગીતે પ તેવા બાંધકરૂપ થનારા
For Private And Personal Use Only
