________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
માન્ય મહૃહમાએ નુ. યોગ્ય સન્માન,
૨૧
માત્માને છેતરતા નથી અને વસ્તુતઃ સત્ય માનીને–સમજીને આત્મન્નતિ માટે કિયા કરે છે, ચેગપ્રવૃત્તિ સ્પષ્ટ રીતે શુદ્ધ માગ કરે છે અને તેથી તેના કુળમાં પશુ છેતરાતા નથી. આ ત્રણ વંચક ભાવ ( ધાગાવચક, ક્રિયાવ`ચક અને કળાવધક ) અહીં પ્રાપ્ત થાય છે તેથી તેના નિમિત્તા અને સાગા સુધરી ય છે અને તે સ્વને બરાબર માર્ગ ઉપર મુકી દે છે. અના માર્ગ એટલા બધા સુધરી ય છે કે તે અત્યારસુધી વિષય કથામાં આનંદ માનતા હતા, રાજકથા, દેશકથાદિક વિકથામાં રસ લેતા હતા તેને બદલે હવે તેને બીજકથામાં રસ આવે છે, સાધ્ય શું છે? ક્યાં છે? કેમ મળે? વિગેરે વિગેરે વાતો કરવામાં, સસારનુ સ્વરૂપે સમજવામાં અને ભવનું વિસપણુ વિચારવાની વાતોમાં તેને રસ આવે છે. આ દશા પ્રથમ દૃષ્ટિમાં વતા પ્રાણીને પ્રાપ્ત થાય છે.
અહીં આપગે પ્રસ્તુત વિષય વિચારતાં એક એ વાત કરી નાખીએ. સમકિત પાંચમી દૃષ્ટિએ નિયમા થાય છે. જે એમ માની બેઠા હાય કે અમારામાં સમ્યકત્વ છે તેમણે આ પ્રથમ દૃષ્ટિમાં કહેલા ગુણી પાતામાં છે કે નહિં તેને વિચાર કરી લેવા. રસમ્યકત્વ જે ચેગમાં મહા ઉચ્ચ દશા બતાવે છે તે સાધારણુ ગુણ નથી. અની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ છે એમ માની લઈ ઢંગધડા વગરનું વર્તન ચલાવવું એ તો એક પ્રકારની ધૃષ્ટતાજ છે. પ્રથમ દૃષ્ટિનું સ્વરૂપ વિચારતાંજ જણાશે કે સમતિ તો શું પણ પ્રથમ દૃષ્ટિમાં આવવાની વાતના પણ બહુ પ્રાણીઓ માટે વાંધા છે. બીજી વાત છે કે આ દૃષ્ટિમાં માન્ય પુરૂષોને માન આપવું મેં ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે અને તેથી ઉન્નતિક્રમમાં જે અતિ અગત્યના ગુણો પ્રાપ્ત કરવાના છે તેની શરૂઆતમાં આ ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે એ વાત મનમાં વિચારવાની છે. એક વાત કરી આપણે મૂળ વિષય ઉપર આવી જઈએ. જેમ જેમ દૃષ્ટિમાં આગળ વધારો થતો જાય છે તેમ તેમ તેનામાં અનેક ગુણની નિષ્પત્તિ થતી જાય છે, તે ગુણસ્થાનમાં આગળ વધતા જાય છે, બધની નિર્મળતા થતી ાય છે અને સાધ્યની નજીક જતો ય છે. સાથે એટલું પણ યાદ રાખવાનું છે કે પ્રાપ્ત થયેલા ગુણા ઉન્નતિક્રમમાં આગળ વધતાં વિકાસ પામે છે, આછા થતા નથી અને જે વિકમમાં આગળ વધેલા પ્રાણીમાં નીચેના ગુણે વિશ્ર્વના સાથે ન જણાય તા તે આગળ વધેલ નથી એમ સમજવું.
આપણે ઉપર જોઈ ગયા છીએ કે વડીલને ચાગ્ય માન આપવું' અ માગાનુસારીના એક ગુણ છે. જેઆ માર્ગ પર ચઢી ગયા હ્રાય, મેાક્ષનુ પ્રયાણ આદરી ઠંડા હોય અને રાજમાર્ગ ચાલતા હોય તેનામાં કેટલાક ગુણા દ્વાય છે એમ તેને શોધીને રામજવા માટે શાસ્ત્રકાર કહે છે. એનામાં પાંત્રીશ ગુણા છાસંકારે તાવ્યા છે તે વાંચવાથી જગુાશે કે વ્યવહારકુશળ, સમૃદ્ધિવાન્
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
