________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧
પ્રશમરતિ પ્રકરણમાં જેવી પિતાની આબરૂને ધક્કો લાગે છે, જેથી કોઇ તેના ઉપર વિશ્વાસ કરતું નથી. અને લેભવશ થયેલ છવ ક્ષમા, માર્દવ (નમ્રતા) તથા આર્જવ (સરલતા) પ્રમુખ સમસ્ત ગુણોને વિનાશ કરે છે, તેમજ સમસ્ત આપદાને સ્વયમેવ માગી લે છે. ૨૫.
“હવે ક્રોધાદિક પ્રત્યેક કપાયનું પૃથક્કરણ કરી સમજાવે છે. - क्रोधः परितापकरः सर्वस्योद्वेगकारकः क्रोधः ।
वैरानुपङ्गजनकः क्रोधः क्रोधः सुगनिहन्ता ॥ २६ ॥ ભાવાર્થ-જોધ સર્વને પરિતાપ કરનાર, ઉદ્વેગ કરનાર, વેર, ભાવને ઉત્પન્ન કરનાર અને સદ્ગતિને નાશ કરનાર છે. ૨૬.
વિવેચન-દાહજવરવાળાની જેમ થી જીવને પરિતાપ થાય છે. ક્રોધી જીવ સહુ કોઈને સર્વ ગતિમાં ભય-ઉદ્વેગ ઉપજાવે છે, તેમજ ક્રોધી જીવ વેર-વિરોધની પરંપરા વધારે છે અને મિક્ષ ગતિથી વંચિત રહે છે, એટલે પરમ નિવૃત્તિ સુખને પામી શકતજ નથી. સુભૂમ અને પરશુરામાદિક કઈક ધવશ દુર્ગતિગામી થયેલા શાસ્ત્રમાં સાંભળીએ છીએ; તેથી તે આ લેક તેમજ પલકમાં હાનિકારક છે એમ સમજી શાણા માણસેએ તેને તજજ યુક્ત છે. “ ક્રોધના વિરૂવા વિપાક વેદતી વખત બહુજ કડવા લાગે છે . ર.
श्रुतशीलविनयसंदुपणस्य धर्मार्थकामविघ्नस्य । ..
मानस्य को ऽवकाशं मुहूर्तमपि पण्डितो दद्यात् ॥२७॥ ભાવાર્થ—શાસ્ત્ર, શીલ અને વિનયને દૂષણરૂપ, ધર્મ, અર્થ અને કામને વિઘરૂપ એવા માનને કેણુ પંડિત પુરૂષ એક મુહૂર્ત માત્ર પણ અવકાશ આપે ? ર૭.
વિવેચન–શ્રત એટલે આગમ અને શીલ એટલે સર્વજ્ઞ દેશિત આગમ અને નુસારે કરવામાં આવતું કિયાનુષ્ઠાન, એ બંનેને ગર્વ બહુ દૂષણકારી થાય છે. શ્રતવડે મદને ગાળવું જોઈએ તેને બદલે શ્રુતને જ ગર્વ કરવાથી તે દૂષિત ઠરે છે. એવી જ રીતે શાલ આછી પણ સમજી લેવું. વિનય રહિત હોવાથી “આ દુઃશીલજ છે ” એમ લોકમાં ગવાય છે તેથી શીલ પણ દૂષિત ઠરે છે. તેમજ ધર્મ, અર્થ અને કામ સાધવામાં માન-અહંકાર વિદ્ભકારી છે. ધર્મ વિનયમૂળ હેવાથી માન ધર્મને વિન્નકારી ઠરે છે, એટલે તે સત્ય ધર્મની પ્રાપ્તિ થવા દેતોજ નથી. ધર્મ અનુણાનશૂન્ય હોવાથી અર્થપ્રાપ્તિમાં પણ વિઘકારી થાય છે. કામની પણ સંપ્રાપ્તિ વિનય સંપનને જ સંભવે છે. આમ હોવાથી એવા પ્રકારના ગર્વને એક ક્ષણ માત્ર પણ અવકાશ આપવાનું કેણું મતિમાનું પસંદ કરે ? કેઈજ નહિ. ર૭.
For Private And Personal Use Only
