Jain Dharm Prakash 1912 Pustak 028 Ank 01

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 22

૧૮
જૈનધર્મ શાસ
जयन्त्रपाशबद्धो मीन इव विनाशमुपयाति ॥ ४४ ॥ शयनासनसंबाधननुरतस्नानानुलेपनासक्तः । स्पर्शव्याकुलितगतिर्गजेन्द्र इस बध्यते मूढः ॥ ४५ ॥ एवमनेके दोपाः शिष्टेष्टदृष्टिचेष्टानाम् ।
दुर्नियमितेन्द्रियाणां जवन्ति वावाकरा बहुशः ॥ ४६ ॥ एकैकविषयसङ्गाद्रागद्वेषात विनष्टास्ते । किं पुनरनियमितात्मा जीवः पञ्चेन्द्रियवशाः |||७||
ભાવા—મનેહર અને મધુર એવી ગાંધર્વની વીણા અને શ્રીએના આભૂ ષણના અવાજ વિગેરેથી શ્રેત્રઇન્દ્રિયમાં લીન હૃદયવાળા જીવ હરિણની પેરે વિનાશને પામે છે. ગતિ, વિલાસ, ઇંગિતાકાર, હાસ્ય, લીલા અને કટાક્ષથી વિળ થયેલા અને વિચિત્ર રૂપમાં લીન ચક્ષુવાળે! જીવ પતગની જેમ પરવશ થઇ પ્રાણ તરે છે. સ્નાન, વિલેપન, ગ’ધવષ્ટિ, વર્ષાંક ( રંગ ), ધૂપ, ખુશળ તથા પટવાસ વડે કરીને ગંધભ્રમિત મનવાળા પ્રાણી મધુકરની પેરે વિનાશ પામે છે. મિષ્ટાન્ન, પાન, માંસ, એદન આદિ મધુર રસના વિષયમાં ગૃદ્ધ થયેલે આત્મા ગઙયત્રમાં ફાંસાથી વિંધાયેલા માછલાની પેઠે વિનાશને પામે છે. શયન, આસન, અગમન, રતિક્રીડા, સ્તાન અને અનુલેપનમાં આસક્ત થયેલા મહાત્મા સ્પર્શી ઇન્દ્રિયના વિષયમાં મુઝાઇને ગજેન્દ્રની પેરે 'ધનને પામે છે. એવી રીતે જેમની શીષ્ટ જતેને ઇષ્ટ એવી ષ્ટિ અને ચેષ્ટા પ્રણષ્ટ થઇ છે. એવા ઇંદ્રિયોને પરવશ પડેલા પ્રાણીઓના અનેક દેપા બહુ રીતે આધાકારી થાય છે. એકેક ઇંદ્રિયની વિષયાસક્તિથી રાગ દ્વેષાતુર થયેલા તે પ્રાણી વિનાશને પામ્યા છે તે પાંચ ઇંદ્રિયોના વિષયોને પરવશ પડેલા મેક તા કહેવુંજ શુ? ૪૧-૪૭.
માનવીનુ
વિવેચન—કલ એટલે ગ્રામ રાગ સબધી રીતિથી યુક્ત (મનહુર), અને શ્રેત્રને સુખદાયી સ્વરવાળા ગધના વાર્જિત તથા સ્ત્રીના ઝાંઝર પ્રમુખ વિણના ધ્વનિ વિગેરે મનેહુર શબ્દેવી શ્રેત્રે દ્રિયના વિષયમાં જેનું હૃદય તહીન થયું છે તે હરણની પેરે વિનાશને પાળે છે. એકજ ાત્રે દ્રિયના વિષયમાં નિમગ્ન થઇ ગયેલ હરિણુ પ્રમાદવશ મરણ પામે છે; તેવીજ રીતે ખીન્ને ગમે તે સ્વેચ્છાચારી દુશાને પામે છે. ઇકતી ચાલ (વિકારવાળી ગતિ), સ્નિગ્ધ હૃષ્ટિથી અવલોકન, સ્ત્રી સા ધી સુખ, સાચળ પ્રમુખ અગ-આકાર, વિલાસયુદ્ધ હાસ્ય અને રીનાં કટાળા ણથી વિંધાયેલે જીવ, શ્રી પ્રમુખનાં સુંદર રૂપમાં સ્વેચ્છા મુજળ ગુગલ સ્થાપી પરવશ ખનેલે પતંગની પેરે પોતાના પ્રાણ ખુએ છે. જેમ પતંગ એક ચક્ષુ ઇંદ્રિ