Hetvabhas Savyabhichar

Author(s): Gangadhar Pandit
Publisher: Gangadhar Pandit

Page 46

Acharya Shri Kalassagarsun Gyanmandir
गादा
२२
घटकतत्तत्पदनानस्येत्यर्थः तत्तत्यदविषयकप्रत्येकज्ञानयोः कोटिहयोपस्थापकत्व विरहेपि समूहालंबनज्ञानस्य तथात्वा तमादायैवाति व्याप्ति भविष्यती त्याशंकायां नचा पक्षवृत्तिरिति मूलावतार इति सूचयितुं पूरणसंमिलितं । तदर्थ माह मिलितस्येति मिलितविषयकज्ञानस्येत्यर्थः तदुपस्थापकत्वेपि कोटिहयोपस्थापक वेपि तहत्ताजानं तादशवाक्यप्रकारताशालि ज्ञानत्वा है वच्छिन्नं तथा कोटिहयोपस्थापकं । तथाच पक्षधर्मतापदोपादानादेव न तत्रातिब्वाप्तिरितिभाव: पक्षधर्मतापदानुपादानेपि नतत्रातिव्याप्तिः संभवति पदद्वय विषयकज्ञानस्य कोटिहयोपस्थितिजनकत्वेपि विषयभेदेन विषयताभेदा नित्यपद न पदविषयतायाः प्रत्येकं कोटिदयोपस्थितिजनकतावच्छेदकत्व विरहा लक्षणेच कोटिइयोपस्थितिजनकतावच्छेदकैक विषयताया एव निवेशादित्याह नवेति मिलित्वा एकविषयताश्रयीभूयहयो : पदयो जनकत्वं जनकतावच्छेदकघटकत्वं कोटिहयोपस्थितिजनकतावच्छेदकीभूता या विषयता तदाश्रयत्व मितिपर्यवसितार्थः ननु दिप्रतिपत्तिघटकपदानां प्रतिपाद्यत्वादिसंबंधे। कोटिदयसहचरिततया तेनसंबंधेन तदत्ताज्ञानस्य संशयहेतुत्वात् तेषां प्रत्येकं संदेहजनककोटियोपस्थितिजनकतावच्छेदकविषयता श्रयत्व मक्षतमेवेत्यत आह तथात्वेपीति । विप्रतिपत्तिघटकपदानां प्रत्येकं तादृश विषयताश्रयत्वेपीत्यर्थः । अवश्यं | सव्यभिचारत्वमिति । तथाच लक्ष्यतयैव न तत्राति व्याप्तिरित भावः । नन्व नुपसंहारीपक्ष एवेति मूलमसंगतं । संबंधनिश्चयस्यैव संवधिस्मारकतया पक्षे साध्वस्य तदभावस्य च संदिग्धतया तदंतर्भावेन हेतौ तसामानाधिकरण्यस्य निश्चेतु मशक्वत्वेन हेतोः कोटिहयोपस्थापकत्वासंभवा दतो ऽभिप्रायव्याचष्टे ऽनुपसंहारीति । अनुपसंहारितादशायां । पक्षे साध्यसंदेहदशायां उक्तक्रमेण लक्षणसमन्वय इतियोजना। यद्रूप विशिष्टवत्ताज्ञानं साध्यसंदेहजनकं वास्तव तद्रूपवत्त्वस्यैव लक्षणार्थतयोपवर्णितत्वात् । सर्वमनित्यं प्रमेयत्त्वादित्यादौ पक्षएव क्वचित्साध्यस्य कचिच्च साध्याभावस्य निश्चयदशायां नित्यत्वतदभावसह