________________
૫૮
૫ વંદન કરતી વખતે તીડની જેમ પાછો હઠે અને આગળ
( સન્મુખ) ખસે એમ આગળ પાછળ કૂદકા મારતે વદે, અથવા ઢેલની જેમ ઊપડીને જે વદે તે “લગતિ*
નામને પાંચમો દેવ કહેવાય છે. [ અર્થાત તીડની જેમ કૂદકા મારતે અથવા ઢેલની જેમ ઊપડીને
વંદન કરે તે. ] ૬ આ અંકુશ દોષના ત્રણ અર્થ છે. તે આ પ્રમાણે– (૧) અંકુશથી હાથોને યથાસ્થાને જેમ લઈ જવાય છે અથવા
બેસાડાય છે, તેમ વંદનાભિલાષી શિષ્ય પણ આચાર્યાદિકને હાથ પકડી અથવા તેમનું વસ્ત્ર ખેંચી યથાસ્થાને લાવી અગર બેસાડી જે વંદન કરે તે “અંકુશ” નામને છો.
દોષ કહેવાય છે. (૨) અથવા ઘાને–રજોહરણને અંકુશની જેમ બે હાથે ગ્રહણ
કરી, વંદન કરે તે પણ “અંકુશ દેવ કહેવાય છે. (૩) અથવા અન્ય આચાર્યો કહે છે કે – અંકુશથી હાથીના
મતકની જેમ વંદન કરતી વખતે શિષ્ય પોતાના માથાને
ઊંચું નીચું કરે તો પણ “અંકુશ” દેવ કહેવાય છે. ૭ કચ્છપ (કાચબાની જેમ અભિમુખ-સન્મુખ અને પશ્ચાત મુખ
(એટલે કાચબો જેમ પોતાની ડાકને પીઠમાંથી વારંવાર બહાર કાઢે અને ફેર પાછી ખેંચી લે તેમ) વંદન કરતી વખતે શિષ્ય પિતાના શરીરને ચલાયમાન કરતે વંદન કરે એટલે ઊભા રહીને તિત્તી શાયરTU” ઈત્યાદિ વંદનાક્ષરનું ઉચ્ચારણ કરતી વખતે અને નીચે બેસીને “મોજાશે” વગેરે અક્ષરો ઉચ્ચારતી વખતે શિષ્ય પિતાના શરીરને ગુરુ સન્મુખ અને પાછું પિતાના તરફ ઊભા ઊભા તેમજ બેઠાં બેઠાં હિંડલાની જેમ હલાવ્યા કરે તે • કચ્છપરિગિત નામને સાતમે દોષ કહેવાય છે.
