________________
બીજાનું અપમાન અને નિંદા કરવાથી અને પોતાની પ્રશંસા કરવાથી દરેક ભવે નીચગોત્ર કર્મ બંધાય છે. કરોડો ભવોથી ય એ કર્મનો અંત થતો નથી.
એક વ્યક્તિના અનેક પાસા હોય છે, કુષ્ઠ મિપિ નોડસ્મિન ને નિર્દોષ ન નિમ્ – કોઈ સર્વથા નિર્દોષ પણ નથી હોતું ને સર્વથા નિર્ગુણ પણ નથી હોતું. એ વ્યક્તિના ઘણા પાસામાંથી આપણને દોષની જ વિશેષતા દેખાય, એ હકીકતમાં આપણી પોતાની વિશેષતાનું લક્ષણ હોય છે. ગીધની નજર મડદાં પર હોય છે, ભૂંડની નજર વિષ્ટા પર હોય છે, નિંદકની નજર દોષ પર હોય છે. નિંદાની વાત એ નિંદ્યનો નહીં, પણ નિંદકનો પરિચય હોય છે.
ભવભાવનામાં ભુવનભાનુ કેવલી ચરિત્રમાં એક રોહિણી નામની શ્રાવિકાનો ભવ આવે છે. ખૂબ આરાધક, ખૂબ ગુણવાન, જબરદસ્ત સ્વાધ્યાય કરનારી, એક લાખ ગાથાઓને કંઠસ્થ કરનારી. પણ એક નિંદાના રસથી બધી ગાથાઓને ભૂલી. આખા નગરમાં વગોવાઈ. ને છેવટે રાણીની ખોટી નિંદા કરવાના અપરાધમાં દેશનિકાલ કરાઈ. ખરાબ રીતે મરીને દુર્ગતિમાં ગઈ. ઉપદેશમાલામાં પૂ.ધર્મદાસગણિ મહારાજા કહે છે -
सुट्ठ वि उज्जममाणं पंचेव करिति रित्तयं समणं ।
अप्पथुई परणिंदा जिब्भोवत्था कसाया य ॥
ખૂબ સારી રીતે ઉદ્યમ કરતા શ્રમણને પણ પાંચ વસ્તુ ખાલી કરી દે છે. (૧) સ્વપ્રશંસા (૨) પરનિંદા (૩) રસલપટ્ય (૪) અબ્રહ્મ (૫) કષાયો. - સાધક બનવું હોય, તો બીજાના દોષોને કહેવા-સાંભળવા-જોવા માટે મૂંગા-બહેરા-આંધળા બની જાઓ. સ્ત્રીની બાબતમાં નપુંસક બની જાઓ,
જ્યાં-ત્યાં ભટકવાની બાબતમાં પાંગળા બની જાઓ ને યૌવનમદની બાબતમાં ઘરડાં બની જાઓ.
સ્વદોષ પ્રત્યે જેવી સહિષ્ણુતા છે એવી સહિષ્ણુતા પરદોષ પ્રત્યે ન હોય, તો આપણે પક્ષપાતી છીએ. Beating Jinshasan
- ૨૬
—
