________________
બાહ્ય પરિગ્રહ સંસાર છે, ભીતરનો પરિગ્રહ અવિવેક છે. જેની અંદર અહમ્, ઈર્ષ્યા, અજ્ઞાન વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. એનો પણ ત્યાગ કર. ગંદકીમાં હાથ નાખીને રમતો બે મહિનાનો બાળક અને રોજનો કરોડોનો ધંધો કરતો ઉદ્યોગપતિ આ બંને હકીકતમાં સરખા છે.
() પરિતિતિક્ષા વિશ્વ - તિતિક્ષાનો અર્થ છે સહનશીલતા. સહનશીલતા એ કક્ષાને આંબે કે જ્યાં સહનશીલતાની સભાનતા સુદ્ધા ન રહે એ પરિતિતિક્ષા વિશ્વ છે. સદ્િ સëત્તિ સળં નીયા વિ પેસપેસાઈi | ઉપદેશમાત્મા | સાધુ બધું સહન કરે, બધાનું સહન કરે. કષ્ટો આવવાં જ ન જોઈએ, આ બેઝ પર સંસાર મંડાતો હોય છે. કષ્ટ તો આવવાનું, ને એટલે સંસારીઓ દુઃખી થઈ જવાના. કષ્ટો જ જોઈએ, આ બેઝ પર સંયમ લેવાનું હોય છે. જેમાં કષ્ટ કષ્ટરૂપ જ નથી લાગતું. પરિતિતિક્ષા એ જ રક્ષાકવચ છે. પરિતિતિક્ષા એ જ સુખશય્યા છે.
(૩) પરિતોષ વિશ્વ - આનંદનું એકછત્રી સામ્રાજ્ય. શ્રમણ્ય એટલે ભીતરમાંથી સહજ ફૂટી નીકળતા સુખના ઝરણાં. જ્યાં દરેક નિમિત્ત આનંદનું જ નિમિત્ત બને છે એનું નામ શ્રમણ્ય. આગમવચન છે - ___ लूहवित्ती सुसंतुढे अप्पिच्छे सुहरे सिया ।
ઋક્ષ ભોજન પર જ નિર્વાહ. પરમ સંતોષી વૃત્તિ, સાવ જ અલ્પ ઈચ્છા... નહીંવત્ ઈચ્છા... શૂન્ય ઈચ્છા... જેટલું મળે એ ઘણું હોય... જેવું મળે એ સારું હોય. પરિતોષ સિવાય બીજું કાંઈ પણ થવાની શક્યતા જ ન હોય, આનું નામ સાધુપણું.
આ ત્રણ વિશ્વનું સ્વામિત્વ શ્રમણને સ્વાધીન હોય છે. નરક, નિગોદના રાજા થઈ શકાતું હોત, તો ય એમાં ગોરવ નથી, નામોશી જ છે. ખરું રાજ્ય આ છે પરિત્યાગ-પરિતિતિક્ષા-પરિતોષ. ખરું રાજાપણું પણ આ છે - શ્રમણ્ય.
આ
જ
શ્રામાણ્ય - ત્રિલોકસામ્રાજ્ય
