________________
સાન્કોનું ગવર્નર-રાજ !
૨૪૫
વીસ વીસ જણનું જોર આવશે. અત્યારે આપ નામદાર આમ અમને વિસારી મૂકો, એ તો બહુ ખરાબ કહેવાય.
,,
આમ કહેતાં કહેતાંમાં તો એક બે જણાએ આવી, સાન્કોને પરાણે પકડી રાખી, બે મોટી ઢાલો તેની બે બાજ તાણીને બાંધી દીધી અને પછી બહાર રહેલા હાથમાં એક ભાલો પકડાવી દીધો. ગળાથી પગ સુધી પહોંચતી એ મોટી ઢાલોથી તેને એવી રીતે જકડી લેવામાં આવ્યો હતો કે, એ ભાલાનો ટેકો તો તેને ઊભા રહેવા માટે જ લેવો પડે તેમ હતું. પછી તેને ધકેલતા અને બૂમો પાડતા એ સૌ બહાર લઈ આવ્યા.
પણ પછી સહેજ આગળ ધકેલતાં તે બિચારો ચત્તાપાટ ગબડી જ પડયો અને પછી તો ત્યાં અંધારામાં એટલી બધી દોડધામ અને ધમાચકડી મચી રહી કે કોણ કયાં પડયું છે કે કોણ શું કહે છે, તે જ જાણી શકાય તેવું ન રહ્યું. બે વિરોધી ટોળાંઓ જાણે ખૂનખાર જંગમાં મચ્યાં હોય એવી ઠોકાઠોક તથા બૂમાબૂમ મચી રહી. બિચારા સાન્કો ઉપર થઈને કેટલાય લોકો આમથી તેમ અને તેમથી આમ દોડી ગયા, અને તે આખે શરીરે કચરાઈ-છૂંદાઈ ગયો. તેની ઉપર-નીચે ઢાલ ન હોત, તો તે કયારનો લોચો જ બની ગયો હોત.
ચારે તરફ દુશ્મનોને શેરીઓમાં જ રોકવા આડચો ઊભી કરવા હુકમો અપાતા હતા; ભડાકા, ધડાકા થતા હતા; તથા ઘાયલ થયેલાઓ કણસતા હોય અને ‘પાણી’ ‘પાણી’ કહેતા કરાંઝતા હોય તેવા અવાજો આવતા હતા. સાન્કો તો ધંટીનાં બે મોટાં પડિયાં વચ્ચે દબાયો હોય તેમ અસહાયપણે અનંત વેદના અનુભવી રહ્યો હતો. તેને પોતાના પ્રાણ હમણાં જ નીકળી જશે એમ લાગ્યું. છેવટે, તેણે પરમાત્માને યાદ કરવા માંડયા તથા બાધા રાખી કે, જો આ ઘમસાણમાંથી તે જીવતો રહેશે, તો તે એ જ ઘડીએ આ બધી ગવર્નરપણાની બલામાંથી છૂટો થઈ જશે.
અને ભગવાને જાણે તેની પ્રાર્થના સાંભળી હોય, તેમ થોડા વખત બાદ આસપાસથી આનંદના અવાજો સંભળાવા લાગ્યા: “ગવર્નર
સાહેબનો જય ! દુશ્મનો હાર્યા! આપણે જીત્યા! દુશ્મનો ભાગ્યા! દુશ્મનો ઠાર થયા! ઇ.’
,,
