________________
૨ક જ્ઞા ન સા રે ;
(પ્રવચનકાર : પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુ) મગ્નાષ્ટક (૧)
નથી જોઈતાં, આકાર પણ નથી જોઈત, માત્ર પ્રચઢિચેન્દ્રિય ચૂટું, સમાધાય મનો નનમ્ એક સુંદર પૂર્ણ કરી આપ. दधच्चिनमात्र विश्रान्तिं, मग्न इत्यभिधीयते ।
સુંદર ગોળ આકાર કરે એમાં જ તો માણસને જીવનને અર્થ જડતો નથી પણ માણસની એકાગ્રતાની અને હાથ ઉપરના કાબૂની પૂર્ણતા મેળવવી એ જ તે જીવનને અર્થ છે. ખૂબી છે. પંખી અને હાથી દેરી શકાય,
જીવે છે, ખાઓ છો, મળે છે, કામ કર લીટીઓ પણ દેરી શકાય પણ ગોળ આકાર છે, ઊંઘે છે પણ એ બધું કરતાં કરતાં પૂર્ણ કર જરા મુશ્કેલ છે. હાથને જરાક આંચકે બનવાનું છે. નજર સમક્ષ પૂર્ણતા એ ધ્યેય લાગે, નાનકડી ભૂલ થઈ તે પૂર્ણ અપૂર્ણ બની બની રહેવું જોઈએ.
જાય. આ ધ્યેય ન હોય અને માણસ ભૂખે
જે પૂર્ણની આકૃતિ દરે એ બીજી રહેતું હોય, ઊંધે માથે શીર્ષાસન કરતે હોય, આકૃતિએ કેમ ન દોરી શકે ? ચિત્ર જગતમાં પંચઅગ્નિ વચ્ચે તપ કરતે હોય તે ય તે વ્યર્થ પૂર્ણની વિશિષ્ટતા છે. છે. બેયની અનુભૂતિ વિના બધું જ કાયાકષ્ટ એમ જીવનમાં પણ પૂર્ણતાની મહત્તા છે. અને કાયાકલેશમાં ખપી જાય છે.
પૂર્ણ બનવું એ જ જીવનનો ઉદ્દેશ છે. પુરુષાર્થ કમઠે અજ્ઞાનથી તપશ્ચર્યા કરતાં કરતાં કરવો એ મારે ધર્મ છે. જીવનને ખલાસ કરી નાખ્યું, પણ વળ્યું શું?
સાધ્ય છે તે એ સાધ્યને પ્રાપ્ત ભગવાન પાર્શ્વનાથે કહ્યું.
કરવાના સાધન કયાં? “દયા ધર્મકા મૂલ હૈ”
પૂર્ણતા અને મગ્નતા વચ્ચે સાધ્ય સાધન અજ્ઞાનથી તું તારું તપ પ્રજવાળે છે. સંબંધ છે. સાધને દ્વારા સાધ્યને પહોંચવાનું, ઉપવાસીને એટલે ખ્યાલ હોય છે કે આજે
5 છે. તમે જે કાંઈ કિયા કરે એ બધાં સાધન મારે નથી ખાવું. પણ એટલું જ જ્ઞાન પૂરતું
• છે, સાધ્ય નથી. નથી. પણતાના નાના હાવ નઈએ. તપથી આજે મોટે ભાગે સાધનમાં અટવાઈ ગયો છે. પૂર્ણ બનવાનું છે એ ન ભુલાવું જોઈએ.
“સાધન સહુ બંધન થયાં, રહ્યો ઉપાય આ દષ્ટિ વિનાની બધી ક્રિયા છાર ઉપર ન એક.” લીંપણ બરાબર છે. એક પડ ઉખડતાં બધાં જેટલાં બધાં સાધન હતાં એ જ બંધ થઈ પડ ઉખડવા માંડે. સાચી દષ્ટિ વિનાની બધી કિયા ગયાં. કેમકે એણે કઇ દિવસ સાધ્યને જ વિચાર અજ્ઞાન નહિ તે બીજ શું છે?
કર્યો નથી. સાધ્ય વિસરાયું, સાધન હાથમાં નિર્ણય કરે કે મારે પૂર્ણ બનવું છે. રહી ગયું, એને કદી વિચાર સૂઝ નથી.
બાળપણમાં ચિત્રકળાના શિક્ષક કહેતા કે જે સાધક સાધન સાધ્યને વિવેક કરે છે એક સરસ સંપૂર્ણ મીંડું કરી આપ. હું મારા તેને પ્રવૃત્તિઓ ગળે નથી વળગતી પણ ગળે ચીતરતે, કાગડા ચીતરતે. તે કહે નહિ, પક્ષી વળગેલી પ્રવૃત્તિઓમાંથી મુકત થાય છે.
