________________
દ્વિવ્ય દ્વીપ
જેને ખાતર કમાયે, ઘસાયા, પરસેવે પાડીને એકઠું કર્યું એ દીકરા પિતાનું જેટલું અપમાન કરે છે એટલું ખીજા કરે તે ? સમાજમાં આવકાર મળે, પૂછે, સલાહ લે અને ઘરમાં દીકરાઓ શું કહે ?
Mind your own business. તમારે અમારામાં માથું મારવું નહિ.
પિતા જાય કયાં ? મન વાળવું પડે, સહુન કરવું પડે.
મમતા આરેાપિત કરીને સાંજે ઘેર જાય અને ઉપરથી દીકરાને કહે : ‘મારા તરફથી ખાટુ લાગ્યું ??
ભૂલ કોની ? ખાટુ કાણું લગાડયું ? હા, ભૂલ પિતાની જ હતી. એની મમતા એનુ મમત્ત એ જ એની ભૂલ.
જગતના વિવિધ પાસા જોવા મળે છે. દીકરો યુરોપ ભણવા જાય. ત્યાં લગ્ન કરે, પિતાને અંધારામાં રાખે. કાગળમાં લખે જ જાય, ‘ હું થોડા સમયમાં નીકળીને આવું છું. ’અહીં એના માબાપ ત્રણ ત્રણ વર્ષ સુધી રાહ જોયા કરે. ત્યાં યુરોપ જઈ આવેલા સ્નેહી આવીને કહે કે તમારા પૌત્ર બહુ રૂપાળા છે, હું રમાડીને આવ્યે !
આ સાંભળી એ ભડકી જાય. આંખ ઊડે પણ હવે શું બેલે ? દીકરાને પુછાવે ત્યારે ડાહ્યો અને શાણેા દીકરા શું લખે ? ‘તમને દુઃખ ન થાય માટે મેં આ વાત આટલા વર્ષ સુધી જણાવી નહેાતી. ’
માતાપિતા વિચારે : અમારા દીકરાને અમારે માટે કેવી લાગણી છે, અમારા પ્રત્યે કેવી ભકિત છે; અમને દુ:ખ ન થાય માટે બિચારાએ આટલા વર્ષ સુધી આ વેદનાને સહન કરી અને લખ્યું નહિ.
મમતા ઊંધાને સીધું બેસાડી દે . હવે એ બાપ, દાદો થયા એટલે પૌત્ર માટે ભેગું કરવા લાગે. મમતામાં જોર ખમણું લગાવે.
૧૫
વિચાર કરશે પણ
આમ એ બીજા માટે
પાતાના માટે કાંઇ જ નહિ.
જ્યાંથી તમે બંધ કરેા છે ત્યાંથી જ્ઞાનસાર શરુ કરે છે.
જ્ઞાનસાર શું છે ? તારા જ વિચાર તને
કરાવનાર શાસ્ત્ર.
તું વિચારતા નથી કે તું કેમ આ રીતે હેરાન થાય છે ? તુ કાને માટે ઉજાગરા કરે છે ? તું કેમ આટલા દુ:ખી થઈ ગયા છે ? તું કાને માટે આ વૈતરું કરે છે? દીકરા ખેાટા કે તું ખાટા ? તુ આ વૈતરાં કર્તવ્યબુદ્ધિથી કરે છે કે મમતાથી ? કવ્યબુદ્ધિ હાય તા તું ખીજા માટે શું કરે છે?
શીખ ગુરુ ગાવિંદસિંહના ચાર ચાર દીકરાએને મારી નાખવામાં આવ્યા, દીવાલમાં ચણી
નાખ્યા.
પત્ની ઉદાસ છે, આંખમાંથી આંસુ ચાલ્યાં જાય છે. માતા નિ:સંતાન થઈ ગઈ.
ગાવિંદસિંહે વિચાર કર્યાં કે વરસાદના જોરદાર ઝાપટાં આવતાં હાય ત્યારે છત્રી ખાલવામાં મજા નથી, છત્રી કાગડા થઈ જાય, હુવાના ઝપાટામાં ઊંધી વળી જાય.
માણસના મન અને મગજ ઉપર ક્રોધ કે મેહનું ઝાપટુ ચઢી આવ્યુ હ્વાય ત્યારે ઉપદેશની અસર અવળી થાય. ઉપદેશ કયારે દેવા એ પણ જાણવું પડે.
માણસનું મગજ ગરમ હાય, રાડારાડ કરતા હાય ત્યારે સાધુ ઉપદેશ દેવા આવે તે શુ, કહે ?
6
મહારાજ, તમે તમારું' કામ કરી, મારા કામમાં માથાફેડ નહિ.
જેને પેાતાના જ ખ્યાલ નથી એને સાધુ સામે ઊભા હાય તેના ખ્યાલ કયાંથી ? એ વખતે
