________________
દિવ્ય દીપ
૧૩ હોય તે મા સાથે જાય, બાળકની સાથે બેસીને મન જેટલીવાર ઉપયોગમાં રહે, વિચારની પણ બાળકને બેસાડે. બાળક બેસતું થાય પછી પુનરાવૃત્તિ કરે એટલી વાર ઇદ્રિયે એની મેળે મા ઊઠી જાય.
કાબૂમાં આવી જાય. એમ મનને સમાધાનમાં લાવવા માટે તમે જે કાર્ય કરે એ એકાગ્ર બનીને કરશે ઈદ્રિયોને શાંત કરીને એક સ્થાનમાં બેસાડવી તે જોશે કે તમારી ઇંદ્રિય પણ સહજ રીતે જ પડે છે.
એકાગ્ર બની જવાની. જેનું મન સમાધાનવાળું - બીજાના મનને નહિ, પિતાના મનને થયું એના વ્યકિતત્વને પ્રભાવ પડ્યા વિના રહેતે સમાધાનમાં લાવવાનું છે, બીજાને સુધારવાની નથી. પણ જેનું મન માકડા જેવું એ જગતમાં ઉતાવળ નથી.
શું સમાધાન ઊભું કરશે ? વ્યાખ્યાનકારને વ્યાખ્યાન દેતાં દેતાં જે શાંત મનની મીઠાશ દુનિયામાં કોઈ ફાયદો થાય છે એ કદાચ બીજાને થાય કે નહિ તે જાણતું નથી. ખબર નથી. એ તે વિચારે કે હું મારે સ્વાધ્યાય અશાંત મનની ટેવ છે એટલે હડીએ કરું છું, હું કંઈ બીજાને જ સુધારવા વ્યાખ્યાન કાઢવામાં, કૂદકા મારવામાં, રઘવાયા થઈને દેડાનથી દેતે.
દેડ કરવામાં જ સુખ માન્યું છે. જેણે શાંતિ વકતાને એકાંતે લાભ છે, શ્રેતાને લાભ થાય નથી માણું એ અશાંતિ સિવાય શું ઊભું કરે? પણ ખરે અને ન પણ થાય. શ્રોતા એકાગ્ર હાય મન સમાધાનમાં નથી એ જ મેટું દુઃખ તે લાભ થાય પણ એનું જે મન ભટકતું છે. મનને ચેન નથી, એણે તમને પરેશાન કરી હોય તો ન પણ થાય. પણ વકતાને તે લાભ નાખ્યા છે. થાય જ છે. કારણ કે એટલીવાર એને એકાગ્રતા
સુખ માટે માનવી અંધારાની અંદર ફાંફાં રાખવી પડે છે, ઉપગ રાખવો પડે છે, જાગૃત
મારે, પણ એ કદી એમ વિચારે છે કે આટલું રહેવું પડે છે અને મનના બધા પરિણામોને એક
બધું મળ્યું તે સુખ નથી મળ્યું તે હવે બીજુ વિષયમાં કેન્દ્રિત કરવાં પડે છે.
વધારે મળે એમાં સુખ કેવી રીતે મળવાનું? અધ્યાપકે તો વિષયમાં આરપાર થઈને
પૈસે મળે, ભેગ ભેગવી નાખ્યા, નામના વિષયને વિદ્યાર્થી ઓના હૃદયમાં ઉતારવો જ રહ્યો.
મળી પણ સુખ તે તારાથી દૂર ભાગ્યે જાય છે. પચાસ વિદ્યાર્થીના વર્ગમાં માત્ર પંદર એકાગ્ર બનીને સમજતા હોય અને બાકીના બધા ચેષ્ઠા જ
જે વખતે તેરામાં યુવાની હતી, સમતુલા કરતા હોય ત્યારે અધ્યાપક વિચારે કે મારે પંદર
રાખવાની શકિત હતી એ વખતે સુખ ન મળ્યું સાથે જ સંબંધ છે, એ જ મારા ઘરાક છે,
તો હવે ઘડપણમાં જ્યારે યાદ રાખવા માટે સાચા લેનારા છે અને એમની ખાતર પણ મારે
નેંધ કરવી પડે છે, કામના ધક્કાઓથી મન વિચારીને શ્રેષ્ઠ વસ્તુ આપવાની છે.
અને મગજની tape ઘસાતી જાય છે ત્યારે બધા શ્રોતાઓમાં થોડાક સાચા જિજ્ઞાસુ
દેડીદડીને શું સુખ મેળવવાને છે ? સાધક, એકાગ્રતાથી શ્રવણ કરનારા હોય તે આ વાત સમજાય છે? નથી સમજાતી. એમની ખાતર પણ વિષયને ન્યાય આપવાનો રહે. સમજવી બહુ મુશ્કેલ છે.
