________________
દિવ્ય દીપ
એમ ન માનશે કે જે પૂજા કરે છે એ જ તરી જવાના અને જે નથી કરતા એ ડૂબી જવાના. ભલા આદમી, એ કદાચ એવુ કાંઇ જુઠ્ઠુ કરતા હાય જે તને ખખર ન પણ હાય. કોઇ ચૂપચાપ બેઠો બેઠો અંદર આરાધના કરતા હાય, તપશ્ચર્યા કરતા હાય, પશ્ચાત્તાપ કરતા કરતા. હાય અને સાધનામાં આગળ વધતા હૈ ય, તેની તને શી ખબર ?
તપસ્વીએ એમ આંગ્રહ ન રાખવા કે ‘પૂજામાં શું વળવાનું ? રાજ જઇ જઇને દેરાસરમાં ભગવાન આગળ શું કર્યા કરી છે ?’’
*
“ ગ અસ`ખ્ય જિન ૧૨ કહ્યા, ” સાધ્યને પહોંચવાના માર્ગ એક નહિ, પણ અસ'ખ્ય છે. વિકાસ માના પગથિયાં તે ગણી ન શકાય એટલાં છે.
જ્યારે સાધનાની વિપુલતા અને વિશાળતા સમજાય છે પછી કાઈને ભાંડવાનું, આછા ગણવાનુ કે ઊતારી પાડવાનું રહેતુ નથી.
હું એ વાર પ્રતિક્રમણ કરું', ધર્મક્રિયા કરું, તપ કરું એટલે સારે। અને બીજા બધાં ખાનારા નકામાં. એમ નહિ. કાઈકવાર ખાનારા પણ આગળ વધી જાય.
પિત્તના રાગથી પિડાતા કુરગડુ મુનિને ઘડે ભરીને ભાત ખાવા જોઇએ. પર્યુષણના દિવસે આવ્યા. કોઇએ આઠે કર્યાં, કાઈએ ઉપવાસ કાં, કાઇએ મખિલ; પણ કુરગડુ મુનિને ક્ષુધાવેદનીય કર્મના ઉદયે ખાધા વિના ન ચાલે. મુનિ ખાય છે પણ મુખમાં અન્ન છે, મનમાં પશ્ચાત્તાપ. ચિત્તમાં અનુત્તાપ છે, હૃદયમાં દુઃખ છે. વિચારે છે કે મે કેવાં કર્મ માંધ્યાં કે ખાધા વિના ચાલતુ નથી ? અંતરથી તપસ્વીઓને એ ઝૂકી ઝૂકીને નમે છે. આ કેવા પવિત્ર, નિર્મળ અને શુદ્ધ આત્મા છે જેમણે તપશ્ચર્યા આદરી છે અને હું, અભાગી ખાવા બેઠો છું.’
૧૧
ચીકણામાં ચીકણા કને ખપાવવા માટે ઉત્તમ સાધન તપ છે. તપ તારે પણ કયારે ? તપની સાથે શાંતિ, ક્ષમા, સહન કરવાની શકિત આવતી જાય તેા તપની શકિત ખમણી થઇ જાય. તપને અને ક્ષમાને મૈત્રી છે, તપ અને ક્રોધને વેર છે. તેમ છતાં આશ્ચય છે ને કે તપ અને ધ સાથે રહે છે.
તપસ્વી મુનિએએ શું વિચાયુ... ? · આ સાધુકેવા ભૂખારવે છે, આજે પર્યુષણના દિવસે પણ ખાવાનુ છોડતા નથી. ’
શરીરથી નહિ, મનથી પાપ માંધ્યાં. શરીરને પાપ કરવાની મર્યાદા (limit) છે પણ મનને કાઇ મર્યાદા જ નથી.
ખાઈ ખાઈને શરીર કેટલું ખાય ? એક, એ, પાંચ કે દસ વાટકા. અસ ! બહુ થયું. ત્યાં મર્યાદા આવી ગઇ. પણ મનથી તેા કઢાઇએ સાફ કરી શકે।. કારણ કે ત્યાં ખાવું પડતું નથી.
તનની સાથે મનને પણ જોતાં રહેવાનું છે. મનને સ્વસ્થ અને નિર્માળ રાખવાનું છે. એ કોઈ ખરાબ વિચારાની જાળમાં પકડાઈ ન જાય તે માટે જાગૃત રહેવાનુ છે.
શુ થયું ? તપસ્વીએ રહી ગયા અને કુરગડુને એ માટે કેવળજ્ઞાન થયું. ભાત મેાઢામાં અને કેવળજ્ઞાન આત્મામાં.
કેવળજ્ઞાન અમુક સ્થાનમાં જ થાય એવું નથી. નવકાર મંત્ર ઉપાશ્રયમાં જ સભળાવાય એવું પણ નથી. ઉકરડામાં પડેલા કૂતરાને પશુ સંભળાવાય. મહત્તા સ્થળની નહિ, મનના વિચારાની છે.
જે તપથી ક ખપે, આત્મા કચન જેવા ઉજ્જવળ અને એ તપ કરવા છતાં ખીજા માટે મનમાં અશુભ વિચારો કર્યાં, ઉપેક્ષા કરી તેા નવા કર્મ આંધ્યાં. જે ખાવાથી ભાગાવળી ક અંધાય,
