Book Title: Dharmni ane Ena Dhyeyani Pariksha Author(s): Sukhlal Sanghavi Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf View full book textPage 1
________________ ધર્મની અને એના ધ્યેયની પરીક્ષા [ ૯ ] કેળવણી સૂર્યના પ્રકાશ જેવી છે કેળવણી એ સૂર્યના પ્રકાશ જેવી છે. એ માત્ર ખીજી વસ્તુના જ અધકાર ખસેડી સતાષ નથી પકડતી, પણ એ તે પોતાના ઉપરના અંધકારને પણ સાંખી નથી શકતી. ખરી વાત તો એ છે કે કળવણી પેાતાના સ્વરૂપ અને પોતાનાં બધાં જ અંગે વિષેતી ભ્રમણાએ કે અસ્પષ્ટતાએ સહી નથી શકતી—તેના આ એક જ બળને લીધે તે બીજા વિષયો ઉપર પણ પ્રકાશ ફેંકી શકે છે. કુશળ ચિકિત્સક પેાતાનું દરદ પ્રથમ જ પારખે છે, અને તેથી જ તે બીજાના રાગોની ચિકિત્સા અનુભવસિદ્ધ બળથી કરે છે. મેકોલેની પ્રસિદ્ધ મિનિટ પ્રમાણે હિન્દુસ્તાનમાં શરૂ થયેલ કારકુની અંગ્રેજી શિક્ષણે પ્રથમ પેાતાના વિષેની ભ્રમણાએ સમજવા ને દૂર કરવા માથું ઊંચકર્યું અને સાથે સાથે એ જ શિક્ષણે ધર્મ, ઇતિહાસ, સમાજ, રાજકારણ આદિ ખીજા શિક્ષણના વિષયે ઉપર પણ નવી રીતે પ્રકાશ નાખવા શરૂ કર્યાં. જે વિષયનું શિક્ષણ અપાવું શરૂ થાય છે તેજ વિષયની, એના શિક્ષણને લીધે વિચારણા જાગૃત થતાં, અનેક દૃષ્ટિએ પરીક્ષા પણ થવા લાગે છે, જ્યાં ધમ ત્યાં વિચારપરીક્ષા હોય જ ધતા પિતા, એતા મિત્ર અને એની પ્રજા એ બધુ વિચાર જ છે. વિચાર નહાય. તેમાં ધર્મની ઉત્પત્તિ ન જ સંભવે. ધર્મના જીવન અને પ્રસરણ સાથે વિચાર હાય જ છે. જે ધમ વિચાર ન પ્રગટાવે અને ન પા૨ે તે પેાતાના આત્મા જ ગુમાવે છે; તેથી ધર્મ વિષે વિચારણા કે પરીક્ષા કરવી તેને જીવન આપવા બરાબર છે. પરીક્ષાની પણ પરીક્ષાઓ ચાલે તે પરિણામે એ લાભકારક જ છે. પરીક્ષાને પણ ભયનાં અધના સંભવે છે. જ્યાં આપખુદ સરકારી તન્ત્ર હૈયું અને કેળવણીની મીમાંસાથી એ તન્ત્રને ધક્કો લાગવાને સંભવ હૈાય ત્યાં એવી સમાલેચના સામે કાયદો અને પેાલીસ જેલનું દ્વાર ખતાવતાં ઊભાં હોય છે. એ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 18
