Dharmni ane Ena Dhyeyani Pariksha

Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf

Page 9

ધર્મની અને એના થેયની પરીક્ષા
[પ૭ સ્વીકાર આત્મજીવનમાં અનિવાર્ય છે. કપડાં શરીરને રક્ષણ આપે, પણ તે રક્ષણ આપે જ એ એકાંત નથી. ઘણીવાર કપડાં ઊલટાં શરીરની વિકૃતિના કારણ બનવાથી ત્યાજ્ય બને છે અને રક્ષણ આપે ત્યારે શરીર ઉપર - કપડાં કાંઈ એક એક નથી રહેતાં. શરીર પ્રમાણે કપડાં નાનામેટાં કરાવવાં અને બદલવાં પડે છે, એ વાત તે જાણતી છે જ; પણ સરખા માપનું કપડું પણ મેલું જૂનું કે જંતુમય થતાં બદલવું પડે છે, સાફ કરવું પડે છે. તદન કપડા વિના પણ શરીર નીગ રહી શકે છે. ઊલટું એ સ્થિતિમાં વધારે નીરાગપણે અને સ્વાભાવિકપણું શાસ્ત્રમાં મનાયેલું છે. તેથી ઊલટું, કપડાને સંભાર આરોગ્યનો નાશક અને બીજી અનેક રીતે નુકસાનકારક પણ સિદ્ધ થયે છે. ઘરેણને તો શરીરની રક્ષા કે પુષ્ટિ સાથે કશે જ સંબંધ નથી; એ તે માત્ર તરંગી અને ક્ષણે ક્ષણે બદલાતા શેખની ગણ્યાગાંઠયા લેકેની માનીતી વસ્તુ છે. કપડાં અને ઘરેણું કરતાં જેને આત્મા સાથે વધારે નિકટ સંબંધ છે અને જેને સંબંધ અનિવાર્ય રીતે જીવનમાં આવશ્યક છે તે શરીરની બાબતમાં પણ ધ્યાન ખેંચવા જેવું છે. શરીરનાં અનેક અંગમાં હદય, મગજ, ફેફસાં જેવાં ધ્રુવ અંગે છે કે જેના અસ્તિત્વ ઉપર જ શરીરના અસ્તિત્વને આધાર છે. એમાંથી કોઈ અંગ ગયું કે જીવન સમાપ્ત. પણ હાથ, પગ, કાન, નાક આદિ અગત્યનાં અગે છતાં તે ધ્રુવ નથી. તેમાં બગાડ કે અનિવાર્ય દેષ ઉત્પન્ન થતાં તેને કાપમાં જ શરીરનું અસ્તિત્વ સમાયેલું છે. આત્મા, શરીર, તેનાં ધ્રુવ-અધ્રુવ અંગે, વસ્ત્ર, અલંકારે એ બધાને પારસ્પરિક શો સંબંધ છે. તેઓ એકબીજાથી કેટલે દૂર અને કેટલે નજીક છે, કયું અનિવાર્ય રીતે જીવનમાં જરૂરી છે અને ક્યું નહિ, એ વિચાર જે કરી શકે તેને ધર્મતત્વના આત્મા, તેના શરીર અને તેનાં વસ્ત્રાલિંકાર રૂપ બાહ્ય વ્યવહારો વચ્ચે પારસ્પરિક સંબંધ, તેમનું બળાબળ
અને તેમની કિંમત ભાગ્યે જ સમજાવવી પડે. ધર્મનાશની બેટી બૂમ
અત્યારે જ્યારે કેઈ ધર્મનાં કપડાં અને ઘરેણારૂપ બાહ્ય વ્યવહારને બદલવા, તેમાં કમી કરવા, સુધારો કરવા અને નકામા હોય તેને છેદ 'ઉડાડવાની વાત કરે છે ત્યારે એક વર્ગ બૂમ પાડી ઊઠે છે કે આ તે દેવ, ગુરુ, ધર્મ તવને ઉચ્છેદ કરવાની વાત છે. આ વર્ગનું બુમરાણું એક બાળક અને યુવતી જેવું છે. બાળકના શરીર ઉપરનાં મેલાં અને નુકસાનકારક કપડાં ઉતારતાં તે મને મારી નાખે એવી બૂમ પાડી ઊઠે છે. પોતાનું