________________
ધર્મની અને એના ધ્યેયની પરીક્ષા
[ ૨૧ વિપસનાં માઠાં પરિણામ
આ વિપર્યાસથી પરલોકવાદી પોતાના આત્મા પ્રત્યેની સાચું વિચારવા. તેમ જ વિચાર પ્રમાણે પિતાને ઘડવાની જ્વાબદારી તે નથી પાળ, પણ જ્યારે કૌટુંબિક કે સામાજિક વગેરે જવાબદારીઓ ઉપસ્થિત થાય છે ત્યારે–વર્તમાન જન્મ ક્ષણભંગુર છે, એમાં કોઈ કાર્યનું નથી, સૌ સ્વાથી મળ્યાં છે, મેળા વીખરાવાને તે ખરે જ, ભાગ્યમાં લખ્યું હશે તેને કણ ભૂલે ? બીજો તે બીજાને શી રીતે સુધારવાને? પિતાનું હિત સાધવાનું સ્વ હાથમાં છે, એવું હિત પરલોક સુધારવામાં છે, પરલેકને સુધારવા બધું જ પ્રાપ્ત થયેલું ફેંકવું જોઈએ, ઇત્યાદિ વિચારમાળામાં પડી–પરલેકની ધૂનમાં એ જવાબદારીઓને ઉખે છે. એ એવી એકતરફી ધૂનમાં ભૂલી જાય છે કે તેના પરલેકવાદના સિદ્ધાન્ત પ્રમાણે તે તેને વર્તમાન જન્મ પણ પલક જ છે અને તેની આગલી પેઢી એ પણ પરલોક જ છે; પિતાના સિવાયની સામેની વર્તમાન સૃષ્ટિ પણ પહેલેકને એક ભાગ જ છે. એ ભૂલના સંસ્કારે કર્મવાદ પ્રમાણે તેની સાથે જવાના જ. જયારે તે કોઈ બીજા લેકમાં અવતરશે કે વર્તમાન લેકમાં પણ નવી પેઢીમાં જન્મ લેશે ત્યારે તેને પરલોક સુધારવાને અને બધું વર્તમાન ફેંકી દેવાને સંસ્કાર પાછો જગશે. વળી તે એમ જ કહેવાને કે પરલેક એ જ ધર્મનું ધ્યેય છે. ધર્મ તો પરલેક સુધારવા કહે છે, વાતે ઐહિક સુધારણુમાં કે અહિક જવાબદારીઓમાં માત્ર બદ્ધ થઈ જવું એ તો ધર્મદ્રોહ છે. એમ કહી તે, પ્રથમના હિસાબે પલેક પણ અત્યારના હિસાબે વર્તમાન જન્મને ઉવેખશે અને વળી બીજા જ પરલેક અને બીજા જ જન્મને સુધારવાની ધૂનમાં ગાંડો થઈ ધર્મ તરફ ઢળશે. એને પરિણામે–એ સંસ્કારને પરિણામે–વળી પ્રથમ માનેલે પરલેક તેને વર્તમાન જન્મ બનશે, ત્યારે પાછો તે તે ધર્મને પરલોક સુધારવાના ધ્યેયને વળગી એ પ્રાપ્ત થયેલ પરલોકને ઉવેખશે અને બગાડશે. આમ ધર્મનું ધ્યેય પરલોક છે એ માન્યતાની પણ ગેરસમજનું પરિણામ તે ચાર્વાકના પકવાદના અસ્વીકાર કરતાં બીજું આવવાને સંભવ જ નથી. કેલ્લાંક ઉદાહરણે.
આ અટકળ વધારે પડતી છે એમ કઈ રખે માને. આપણે ઉદાહરણ વાસ્તે દૂર જવાની જરૂર નથી. જૈન સમાજ આસ્તિક ગણાય છે. તે કર્મવાદી છે. પરલેક સુધારવાનો તેનો દાવે છે. તે પિતાના ધર્મનું ધ્યેય પરલોક, સુધારવામાં જ પૂરું થાય છે, એમ ગર્વથી માને છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
