________________
ધર્મની અને એના ધ્યેયની પરીક્ષા
[પ
દરેક દેશમાં પેાતાને આસ્તિક માનનાર–મનાવનાર વર્ગ, ચાર્વાક જેવા કેવળ હલેાકવાદી અગર માત્ર પ્રત્યક્ષસુખવાદી લાકેને કહેતા આવ્યો છે કે,. તમે નાસ્તિક છે, કારણ, તમે વર્તમાન જન્મની પેલી પાર કાઈનું અસ્તિત્વ માનતા ન હેાવાથી કર્મોંવાદ અને તેમાંથી ફલિત થતી બંધી નૈતિક-ધાર્મિક જવાબદારીઓને ઇન્કાર કરી છે. તમે માત્ર વર્તમાન વનની અને તે પણ પોતાના જ જીવનની સગવડિયા ટૂંકી દૃષ્ટિ ધરાવનાર હોઈ સામાજિક અને આધ્યાત્મિક દીષ શિતાવાળાં જવાબદારીનાં બંધનોની ઉપેક્ષા કરી છે, તેને ઇન્કાર કરી છે અને તેમ કરી માત્ર પારલૌકિક જ નહિ પણ અહિક જીવન સુધ્ધાંની સુવ્યવસ્થાના લગ કરી છે. વાસ્તે તમારે માત્ર આધ્યાત્મિક હિત ખાતર જ નહિ, પણ લૌકિક અને સામાજિક હિત ખાતર પણ નાસ્તિકતામાંથી બચી જવું જોઈ એ.’ આ પ્રકારના આસ્તિક ગણાતા વર્ગો, માત્ર પ્રત્યક્ષવાદી ચાર્લોક જેવા લેકે પ્રત્યે આક્ષેપ અગર ઉપદેશ છે, એ વાત સૌ. કાઈ જાણે છે. આ ઉપરથી ક་સિદ્ધાન્તવાદી કહેા, આત્મવાદી કા અગર પરલેાકવાદી કહેા, તેમને શા સિદ્ધાન્ત છે તે આપોઆપ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે.
સિદ્ધાન્તવાદીએ વ્યવહારને લગડો ન કરવા ઘટે
કવાદીના સિદ્ધાન્ત એવા છે કે વન એ માત્ર વ માન જન્મમાંજ પૂરું નથી થતું; એ તો પહેલાં પણ હતું અને આગળ પણ ચાલવાનું. કાઈ પણ સારું કે નરસું, સ્થૂલ કે સૂક્ષ્મ, શારીરિક કે માનસિક એવું પરિણામ જીવનમાં નથી ઉદ્ભવતું કે જેનું બીજ તે વ્યક્તિએ વમાન કે પૂર્વ જન્મમાં વાળ્યું ન હોય.
એવું એક પણ સ્થૂલ કે સૂક્ષ્મ, માનસિક, વાચિક કૅ કાયિક કર્મ નથી કે જે આ કૅ પર જન્મમાં પરિણામ ઉત્પન્ન કર્યો સિવાય વિલય પામે. કવાદીની દૃષ્ટિ દીર્ઘ એટલા માટે છે કે તે ત્રણે કાળને સ્પર્શે છે; જ્યારે ચાર્વાકની દૃષ્ટિ દીર્ઘ નથી, કેમકે તે માત્ર વર્તમાનને સ્પર્શે છે. કુવાદની
આ દીર્ધ દૃષ્ટિ સાથે તેની વૈયક્તિક, કૌટુંબિક, સામાજિક કે વિશ્વીય જવામ્દારી અને નૈતિક ધનેામાં, ચાર્વાકની અલ્પ દૃષ્ટિમાંથી કૃલિત થતી જવાબદારી અને નૈતિક અધને કરતાં, મેટા ફેર પડી જાય છે, જે આ ફેર બરાબર સમજવામાં આવે અને તેના અંશ પણ જીવનમાં ઊતરે તો તા. કવાદીઓના ચાર્વાક પ્રત્યે આક્ષેપ સાચા ગણાય અને ચાર્વાકના ધમ ધ્યેય કરતાં કવાદીનું ધમ ધ્યેય ઉન્નત અને ગ્રાહ્ય છે એમ જીવનવ્યવહારથી બતાવી શકાય..
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
