________________
४३६ चरणानुयोग - २
तिरिक्खजोणिया उवसग्गा
२३६१. तिरिक्खजोणिया उवसग्गा चउव्विहा पण्णत्ता,
तं जहा
૧. મયા,
૨. પોસા,
રૂ. આહારહેવું,
૪. અવન્ય-હેન સારવાયા |
तीर्यंचकृत उपसर्ग
-ઢાળ. ઞ. ૪, ૩. ૪, સુ. ૬૨ (૪)
-ડાળ. ત્ર. ૪, ૩. ૪, સુ. રૂદ્દ (૬)
पडिकूलोवसग्गा
२३६३. सूरं मन्नति अप्पाणं, जाव जेतं न पस्सति जुज्झतं दढधम्माणं, सिसुपाले व महारहं
Jain Education International
अविवेगुब्भुया उवसग्गा
અવિવેકથી ઉત્પન્ન ઉપસર્ગ :
ર૬ર.આયસંવેયખિન્ના ૩વસમાં પડબ્બિા પત્તા, ૨૩૬૨. સ્વકૃત ઉપસર્ગ ચાર પ્રકારનાં કહ્યાં છે,
તું નહીં
જેમ કે
૧. ઘટ્ટળતા,
આંખમાં રજ જવાથી તથા મસળવાથી થનાર કષ્ટ,
૨. પવડળતા,
અવિવેકથી ચાલતાં કે પડી જતાં થનાર કષ્ટ,
રૂ. થંભળતા,
૪. હેમળતા ।
1
||
'
पयाता सूरा रणसीसे, संगामम्मि उवट्ठिते माता पुत्तं ण याणाइ, जेतेण परिविच्छए ।।
एवं सेहे वि अप्पुट्ठे, भिक्खाचरिया अकोविए । सूरं मन्नति अप्पाणं, जाव लूहं न सेवई ।। -સૂય. સુ. ૧, ઞ. ૨, ૩. o, સુ. -રૂ
તિર્યંચકૃત ઉપસર્ગ :
૨૩૬૧. તિર્યંચકૃત ઉપસર્ગનાં ચાર પ્રકાર કહ્યાં છે,
જેમ કે
सूत्र २३६१-६३
(૧)
(૨)
(૩)
(૪)
(૧) ભયથી કરેલ ઉપસર્ગ,
(૨) દ્વેષથી કરેલ ઉપસર્ગ,
(૩) આહાર માટે કરેલ ઉપસર્ગ,
(૪) પોતાના બાળકો કે નિવાસસ્થાનની રક્ષા માટે કરેલ ઉપસર્ગ.
હાથ-પગ શૂન્ય થવાથી થનાર કષ્ટ,
સંધિ-વાતનાં કારણે થના૨ કષ્ટ.
પ્રતિકૂળ ઉપસર્ગ :
૨૩૬૩. જ્યાં સુધી દઢ સામર્થ્યવાળા કોઈ વિજેતા પુરુષનું દર્શન થતું નથી, ત્યાં સુધી કાયર પુરુષ પોતાને શૂરવીર સમજે છે- જેમ કૃષ્ણ વાસુદેવને યુધ્ધમાં આવતા જોઈને ક્ષોભ પામેલો શિશુપાલ.
પોતાને શૂરવીર માનનાર વાસ્તવમાં કાયર પુરુષ યુધ્ધના અગ્રભાગમાં તો જાય છે. પરંતુ વિકટ સંગ્રામમાં માતા પોતાની ગોદમાથી પડી ગયેલા બાળકનું પણ જેમ ભાન ભૂલી જાય છે તેમ સંગ્રામમાં વિજયી પુરુષ દ્વારા ઘાયલ થતાં દીન બની જાય છે.
એવી જ રીતે ભિક્ષાચરીમાં અકુશલ તથા પરીષહો અને ઉપસર્ગોથી સ્પષ્ટ નહીં થયેલો નવદીક્ષિત સાધુ જ્યાં સુધી સંયમની કઠિનતાઓનો અનુભવ કરતો નથી ત્યાં સુધી જ શૂરવીર સમજે છે.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
