________________
ચારિત્ર્ય-સુવાસ
૩૯
આ સમયે બરદ્વાનમાં શ્રીયુત ઈશ્વરચન્દ્ર વિદ્યાસાગર પાસે એક ૧૩-૧૪ વર્ષની કિશોર આવ્યો. ભૂખ અને દુઃખથી તે દૂબળો દેખાતો હતો. તેણે વિદ્યાસાગરજી પાસે એક પૈસો માગ્યો.
વિદ્યાસાગર : હું તને ચાર પૈસા આપું તો ?
કિશોર : સાહેબ, મારી મશ્કરી ન કરશો, હું ખરેખર મુશ્કેલીમાં છું.
વિદ્યાસાગર : હું મશ્કરી નથી કરતો. કહે જોઈએ, તું ચાર પૈસાનું શું કરીશ ?
કિશોર : બે પૈસાનું ખાવાનું લઈને બે પૈસા માટે આપીશ. વિદ્યાસાગર : અને ચાર આના આપું તો ?
કિશોર : ખાવા ઉપરાંત જે પૈસા બચશે તેમાંથી કેરી લાવીશ, અને તે વેચીને તેમાંથી નફો મેળવીશ.
વિદ્યાસાગરજીએ કિશોરને ઉદ્યમી અને પ્રામાણિક જોઈને એક રૂપિયો આપ્યો. કિશોરનું મુખ કૃતજ્ઞતા અને પ્રસન્નતાથી ખીલી ઊઠ્યું. - યોગાનુયોગે બે વર્ષના ગાળા પછી વિદ્યાસાગરજીને ફરીથી બરદ્વાનમાં આવવાનું મન થયું. તેઓ બજારમાંથી ચાલ્યા જતા હતા ત્યાં એક નવયુવકે તેમને પ્રણામ કરી કહ્યું, “આપ મારી દુકાનમાં થોડી વાર પધારવાની કૃપા ન કરો ?'
વિદ્યાસાગર : ભાઈ, ઓળખાણ વગર હું તારી દુકાનમાં કેવી રીતે આવી શકું?
આટલું સાંભળતાં જ પેલા નવયુવકની આંખમાંથી ચોધાર આંસુની ધારા વહેવા લાગી. ગળગળા થઈ તેણે બે વર્ષ પહેલાં બનેલો બનાવ વિદ્યાસાગરજીને કહી સંભળાવ્યો. તે હવે ફેરિયો મટી દુકાનદાર અને તેમાંથી મોટો વ્યવસાયી બન્યો હતો. તે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
