________________
પણ હજી ઉદ્યાન દૂર હતું. રાજહસ્તીની પાછળ બીજા હસ્તીઓની હાર લાગી ગઈ હતી. એની પાછળ રથો, અશ્વો ને શિબિકાઓ હતાં.
આજ અયોધ્યાનગરીમાં કોઈ ભૂલું.લંગડું પણ ઘેર રહ્યું નહોતું.
“ભરત,” માતા મરુદેવાએ એકદમ ઉચ્ચ સ્વરે કહ્યું, “જો, પેલો રહ્યો મારો વૃષભ – વટવૃક્ષના મૂળમાં ! અરે, મુજ અંધીને ભુલવાડવા એણે કેવું ચારે તરફ તેજનું વર્તુલ રચ્યું છે ! પણ હું ભૂલું? એ વૃષભ ! મારો વૃષભ !”
અરે મા, હજી અમે પૂરા જોઈ શકતા નથી. ત્યાં તમે તો જોઈ લીધા! અમારાં નેત્ર સારાં કે તમારાં ? ”
આંખોમાં તો જાણે અજવાળાં અજવાળાં થઈ રહ્યાં છે. શું પ્રતાપ છે મારા વૃષભનો ! અરે, વહાલે એક શાસન કર્યું, તો આ વળી બીજું એનાથી ભારે શાસન જમાવ્યું ! શું કીટ, પતંગ ને પ્રાણી ! શું સ્ત્રી, પુરુષ ને બાળક ! અહા, એને નીરખીને બધા જીવ કેવા પ્રેમદીવાના બની ગયા છે ! વાહ રે તારું શાસન ! મનુષ્યોને તો ઘેલાં કરવાની તારામાં જન્મજાત કળા હતી, પણ આ પશુઓને પણ તેં પાગલ બનાવ્યાં. ભરત, આમ આવ ! જો હું જૂઠું કહેતી હોઉં તો આ તરફ જો, પેલી વૃષભને નીરખી રહેલ વાઘણને કોણ ધાવે છે ?”
માતાજી ! એ બકરીનું બાળ છે.”
પેલું હંસનું બચ્ચું બિલાડીના બચ્ચા સાથે ગેલ કરે છે ! ધન્ય ધન્ય, વૃષભ ! ધન્ય તારું શાસન ! ભરત, આ પ્રેમશાસનની પાસે આ તારું શાસન તો મને સાવ નિર્માલ્ય લાગે છે અને જો તો ખરો, ભરત, મારા વૃષભનો દેહ કેવો સુંદર છે ! અરે ભરત, મારા જર્જરિત હેયા પર જરા તારો હાથ તો મૂક !''
કાં, માતાજી ?'
મારા હૈયાના નાના એવા જર્જરિત પાત્રમાં આ હર્ષ સમાતો નથી. ધન્ય વૃષભ, સંસારમાં માતાને પુત્ર પ્રણામ કરે; આજ પુત્રને માતા પ્રણામ કરે તેવો ઘાટ ઘડાયો છે. ધન્ય તારું શાસન !” ને માતાએ જોરથી ચિત્કાર કર્યો. એ સાથે કંઈક કડાકો થયો.
મરુદેવાનું અસ્થિપિંજર ભરતદેવના ખોળામાં આવી પડ્યું. જ્યોત જાણે ઝગી ને હોલવાઈ ગઈ.
૩૦૪
ભગવાન ઋષભદેવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
