________________
(પૂ. ગુરુભગવંતની નિશ્રા હોય ત્યારે તેઓશ્રી અથવા | ભાગ્યશાળીએ યોગમુદ્રામાં (ફક્ત પુરૂષોએ) નમોડર્તત કહી શ્રી તેઓશ્રીને આશ્રિત પૂ.મહાત્માઓ જ સઝાય બોલે, પણ ' લઘુશાંતિસ્તવ એટલે ‘શાન્તિશાન્તિ નિશાન્તમ સૂત્ર'પ્રગટ સ્વરૂપે શ્રાવક-શ્રાવિકા ગણને કોઈ વિશેષ અપવાદિક કારણ વગર ! બોલે જિનમુદ્રામાં અન્ય ભાગ્યશાળીઓ સાંભળે તવપૂર્ણ થતાની સઝાય પૂ.ગુરુભગવંતની નિશ્રામાં બોલવાનો અધિકાર | સાથે સહુ કોઈ એ એક સ્વરે એક સાથે જિનમુદ્રામાં ‘નમો નથી. તેમજ માંગલિક પ્રતિક્રમણ આદિ કોઈપણ અવસરે ! અરિહંતાણં' બોલીને કાયોત્સર્ગ પારવો અને ઉપર પ્રગટસ્વરૂપે સઝાય એક જ બોલાય પણ માંગલિક સઝાય સૂત્ર બોલીને ! પૂર્ણ ‘શ્રી લોગરસ સૂત્ર’ બોલવું. બીજી સઝાય ન બોલાય, પ્રતિક્રમણ વિધિ પૂર્ણ થયા પછી ગમે ! (૧૩) ક્ષમા-યાચના તેટલી સંખ્યામાં સઝાય ગુરુ-આદેશથી કોઈપણ બોલી શકે)
પછી એક ખમાસમણ આપી ઉભડક પગે ઢીંચણના (૧૨) દુઃખક્ષય અને કર્મક્ષય માટે કાયોત્સર્ગ ! આધાર નીચે બેસીને જમણી હથેળીની મુફિવાળીને ચરવળો |
| પછી સત્તર સંડાસાપૂર્વક એક ખમાસમણ આપી ઉભા ! કટાસણા ઉપર સ્થાપન કરીને અને ડાબી હથેળીમાં મુહપત્તિ થઈને યોગમુદ્રામાં આદેશ માંગવો કે..‘ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ મુખ આગળ રાખીને બોલવું કે.... ભગવદ્ ! દુકખખય-કમ્મસ્મય નિમિત્તે કાઉસ્સગ્ન કરું ? ‘પ્રતિક્રમણની વિધિ કરતાં જે કાંઈ અવિધિ હુઈ હોય, તે ગુરૂ ભગંવત કહે “કરેહ' ત્યારે કહેવું ‘ઈચ્છે,' દુકખખય
સવિ હુ મન-વચન-કાયાએ કરી મિચ્છા મિ દુક્કડ' કમ્મકુખય નિમિત્ત કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ.. અન્નત્થ' સૂત્ર બોલી. (પ્રતિક્રમણ કરતાં પોતાનાથી જાણતાં કે અજાણતાં જિનમુદ્રામાં સારવાર શ્રી લોગસ સૂત્ર (સંપૂર્ણ)નો કાઉસગ્ગા પ્રમાદને વશ થઈને જે કાંઈ પણ અવિધિ થયેલ હોય તે કરવો. જેઓને તે લોગસ્સ સૂત્ર ન આવડે તેઓને જ સોળવાર શ્રી | નજર સમક્ષ લાવીને યાદ કરીને ક્ષમા માગવી) નવકાર મહામંત્રનો કાઉસ્સગ્ન કરવો. આદેશ મેળવનાર એક | શ્રી દેવસિઅ-પ્રતિક્રમણ સમાપ્ત:
(૧૪) સામાયિક પારવાની વિધિ
એક ખમાસમણ આપી ઈરિયાવહિયં પડિક્કમીને : પછી એક ખમાસમણ આપીને ઉભા-ઉભા યોગમુદ્રામાં કાઉસ્સગ્ન કરી પ્રગટ લોગસ્સ સૂત્ર બોલવું.
આદેશ માંગવો કે..‘ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ! પછી નીચે ચૈત્યવંદનમુદ્રામાં બેસી યોગમુદ્રામાં ‘ચીક્કસાય ! મુહપત્તિ પડિલેહું ? ગુરુ ભગવંત કહે ‘પડિલેવેહ' ત્યારે સૂત્ર' ચૈત્યવંદન સ્વરુપે બોલીને ‘નમુસ્કુર્ણ-જાવંતિ ચેઈઆઇ' ઈચ્છે' કહીને મુહપત્તિ ૫૦ બોલ થી પડિલેહવી. - એક ખમાસમણ’–‘જાવંત કે વિ સાહૂ’ ‘નમોડહંત'- પછી એક ખમાસમણ આપીને ઉભા-ઉભા યોગમુદ્રામાં ‘ઉવસગ્ગહર સ્તોત્ર’ અને પૂર્ણ “જય વીયરાય સુત્ર' બોલવું. આદેશ માંગવો કે “ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ! (તેમાં ‘જાવંતિ ચેઈઆઈ, ‘જાવંત કે વિ સાહુ’ અને ‘જયવીરાયા સામાયિક પારું ?' ગુરુ ભગવંત કહે પુણો વિ કાયવૂ' સૂત્ર આભવમખંડા’ સુધી- મુક્તાસુક્તિ-મુદ્રામાં બોલવું. અને (Rફરીવાર સામાયિક કરવા જેવું છે.) ત્યારે “યથાશક્તિ ખમાસમણ સત્તર સંડાસા પૂર્વક ઉભા થઈને આપવું.)
(=મારી શક્તિ અનુસાર સામાયિક કરવા પ્રયત્ન કરીશ) ' (દેવસિઆ પ્રતિક્રમણનો પ્રારંભ થયા પછી અનિવાર્ય કહેવું. સંજોગો ના કારણે પ્રતિક્રમણમાં મોડા આવેલ ભાગ્યશાળીને પછી એક ખમાસમણ આપીને ઉભા ઉભા યોગમુદ્રામાં પ્રતિક્રમણ સહુની સાથે ઠાવવાની ભાવના હોય, ત્યારે ! આદેશ માંગવો કે “ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવ! સામાયિક લઈ, મુહપત્તિ પડિલેહી પચ્ચકખાણ કરી, . સામાયિક પાર્ક? ગુરુ ભગવંત કહે “આયારો ન મોત્તબ્લો' સકલકુશલ-વલ્લી ચૈત્યવંદન સાથે ભાવવાહી ચૈત્યવંદન (=આચાર છોડવા જેવો નથી)' ત્યારે ‘તહત્તિ' (= આપની બોલી, “જે કિંચિ નામ તિર્થં’ અને ‘નમુથુણં' સૂત્ર બોલી વાત બરાબર છે, મને પ્રમાણ છે) કહેવું. (“યથાશક્તિ' ‘ભગવાનé' આદિ ચાર ખમાસમણ આપી સાથે પ્રતિક્રમણ અને ‘તહત્તિ’ બોલ્યા પછી “ઈચ્છે' બોલવાની જરૂર રહેતી ઠાવે, તેવા ભાગ્યશાળીને ચાર થોય કરવાની બાકી હોય, નથી. બોલે તો અવિધિ કહેવાય.) તેઓએ સામાયિક પારતી વખતે ચઉક્કસાય ચૈત્યવંદન બોલી : પછી નીચે ઉભડક પગે ઢીંચણના આધારે બેસીને જમણી નમુસ્કુર્ણ સૂત્ર બોલીને અરિહંત-ચેઈઆણં...થી... સિદ્ધાણં હથેળીની મુર્ફિવાળીને ચરવળો | કટાસણા ઉપર સ્થાપન બુદ્ધાણં-વેયાવચ્ચગરાણ અન્નત્ય બોલી ચોથી થોય બોલી નીચે કરવી અને ડાબી હથેળીમાં મુખ આગળ મુહપત્તિ રાખીને બેસીને નમુસ્કુર્ણ થી જયવીયરાય પૂર્ણ સુધી તે તે મુદ્રામાં બોલવું શ્રી નવકારમહામંત્ર એકવાર બોલીને (અન્યમત અનુસાર જોઈએ. આ અપવાદિક ક્રિયા હોવાથી વર્ષમાં એકાદ-બે દિવસ પૂ. શ્રી નવકારમંત્ર ઉભા-ઉભા યોગમુદ્રામાં બોલીને નીચે ગુરુભગવંતની આજ્ઞાથી કરી શકાય. પણ વારંવાર આ પ્રમાણે બેસીને) એટલે ‘સામાઈય-વય-જૂનો સૂત્ર’ બોલવું. કરવું યોગ્ય નથી. પ્રતિક્રમણ સાથે ઠાવનાર ભાગ્યશાળી જ ! જ્ઞાન-દર્શન કે ચારિત્ર ના ઉપકરણની સ્થાપના કરેલ પ્રતિક્રમણ દરમ્યાન સૂત્રો બોલી શકે. પોષધવ્રત- ધારીએ સાથે ! હોય તો જમણી હથેળી ચત્તી રાખીને એકવાર શ્રી જ પ્રતિક્રમણ ઠાવવું જરૂરી જાણવું.) .
નવકારમહામંત્ર પ્રગટ સ્વરૂપે ઉત્થાપન મુદ્રામાં બોલવો. | (ચૈત્યવંદન કે દેવવંદન વખતે પુરુષોએ ખેસનો ઉપયોગ : (શ્રી સામાયિક પારવાની વિધિ સમાપ્ત) રાખવો જરૂરી છે.)
| ૨૪૧ www.jainelibrary.org
Jain Education
