Avashyak Niryukti Part 05

Author(s): Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala

Page 408

5
10
15
परिशिष्टम् - १ * ३८५ मात्रादीनि · न दाप्यन्ते, यत् पुनरालोचनास्वाध्यायप्रस्थापनानुयोगश्रवणादिष्वाभाव्यं तत्तान्यपि सागारिकाद्यभावे दाप्यन्त एवेति भावः । द्वात्रिंशद्वन्दनकदोषप्रतिपादिका गाथाः केनाप्यभिप्रायेण वृत्तिकृतोच्चार्य न व्याख्याता अतो यथावैषम्यमेताः काश्चित्किञ्चिद्विवियन्ते–'आयरकरणं'गाहा, आदरः-सम्भ्रमस्तत्करणमादृतता सा यत्र न भवति तदनादृतमुच्यते, द्वितीयदोषमाह-स्तब्धत्वं तद्र्व्यतो भावतश्च भवति, अत्र चतुर्भङ्गिका, तद्यथा-द्रव्यतः स्तब्धो न भावतो, भावतः स्तब्धो न द्रव्यतः, अन्यस्तु न द्रव्यतो नापि भावत इति, अत्र च भङ्गचतुष्टयेऽपि चरमो भङ्गः शुद्धः, शेषभङ्गकेष्वपि भावतः स्तब्धोऽशुद्ध एव द्रव्यतस्तु भजनीयः उदरपृष्टशूलव्यथादिबाधितोऽवनामं कर्तुं न शक्तः कारणिकः स्यादपि स्तब्धो न तु निष्कारणिक अत एवाह-दव्वतो भइतोत्तीति गाथार्थः । तृतीयं दोषमाह-'पव्विद्धमणुवयारं गाहा, प्रविद्धं नाम १ आयरकरणं आढा तविवरीअं अणाढिअं होइ । दव्वे भावे थद्धो चउभंगो दव्वओ भइओ ॥५४॥ पव्विद्धमणुवयारं जं अप्पितोऽणिजंतिओ होइ । जत्थ व तत्थ व उज्झइ कयकिच्चो वक्खरं चेव ॥५५॥ संपिंडिए व वंदइ परिपिंडिअवयणकरणओ वावि । टोलव्व उप्फिडंतो ओसक्कणऽहिसक्कणे कुणइ ॥५६॥ उवगरणे हत्थंमि व चित्तु निवेसेइ अंकुसं बिंति । ठिअबिट्टरिंगणं जं तं कच्छभरिंगिअं जाण ॥५७॥ उटुंतनिसीअंतो उव्वत्तइ मछउव्व जलमज्झे । वंदिउकामो वऽन्नं झसुव्व परिअत्तए तुरिअं ॥५८॥ अप्पपरत्तिएणं मणप्पओसो अ वेइआपणगं । तं पुण जाणूवरि जाणुहिट्ठओ जाणुबाहिं वा ॥५९॥ कुणइ करे जाणुं वा एगयरं ठवइ करजुअलमज्झे । उच्छंगे करइ करे भयंति निज्जूहणाईअं॥६०॥ भयइ व भइस्सइति व इअ वंदइ ण्होरयं निवेसंतो । एमेव य मित्तिए गारवसिकूखाविणीओऽहं ॥६१॥ नाणाइतिअं मुत्तुं कारणमिहलोगसाहगं होइ । पूआगारवहेउं नाणग्गहणेऽवि एमेव ॥६२॥ आयरतरएण हंदि वंदे णं तेण पच्छ पण्इस्से । काहिइ न पणयब्भंगं वंदणये मुल्लभावोऽयं ॥६३॥ हाउं परस्स दिढि वंदंतो तेणि हवइ एअं। तेणोविव अप्पाणं गृहइ ओभावणा मा मे ॥६४॥ आहारस्स उ काले नीहारस्सावि होइ पडिणीअं । रोसेण धमधमंतो जं वंदइ रुटमेअंतु ॥६५॥ नवि कुप्पसि न पसीअसि कट्टसिवो चेव तज्जिएअं। सीसंगुलिमाईहि व तज्जेइ गुरुं पणिवयंतो ॥६६॥ वीसंभट्ठाणमिणं सब्भावजढे सढं हवइ एअं । कवडंति कइवयंति अ सढयावि अ हुंति एगट्ठा ॥६७॥ गणि वायग जिट्टज्जत्ति हीलिअंकिंनु मे पणमिऊणं ? । दरवंदिअंमि विकहं करेइ पलिउंचिअं एअं ॥६८॥ अंतरिओ तमसे वा न वंदई वंदई उ दीसंतो । एअं दिट्ठमदिढे सिंगं पुण कुंभपासेहिं ॥६९॥ करमिव मन्नइ दितो वंदणयं आरहंतिअकरुत्ति । लोइअकराउ मुक्का न मुच्चिमो वंदणकरस्स ॥७०॥ आलिद्धमणालिद्धं रयहरणसीसेहिं होइ चउभंगो । वयणक्खरेहिं ऊणं जहन्नकालेव सेसेहिं ॥७१॥ दाऊण वंदणं मत्थएण वंदामि चूलिआ एसा । मूउव्व सहरहिओ जं वंदइ मूअगं तं तु ॥७२॥ ढङ्करसरेण जो पुण सुत्तं घोसेइ ढड्डरं तमिह । चडुलिं व गिण्हिऊणं रयहरणं होइ चडुलिं तु ॥७३॥ न दृश्यन्त आधुनिकावश्यकटीकादशेष्वेता गाथाः, "वृत्तिकृतोच्चार्य न व्याख्याता" इति श्रीपूज्यटीप्पणकारवचनेनाभवन्नेताः प्राचीनादर्शेषु इत्यनुमीयते, ततः प्रवचनसारोद्धारादत्र लिखिताः, अत्रत्यं प्रायः तद्विवरण- मपि प्रवचनसारोद्धारटीकाक्षरसदृशमिति, यद्यपि वन्दनकदोषप्रतिपादिका गाथास्तद्विवरणं चाधुनातनादर्शेषु दृश्यन्ते तदनुसारेणैव च श्रीमन्तः स्वयमपि अङ्कुशादिदोषेष्वनुवदन्ति सविवृतीस्ताः परं दोषस्वरूपनिरूपकगाथानामभाव एव तत्र ।
20
25
30