Atmanand Prakash Pustak 085 Ank 03

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

અનુદારતાને ધર્મ સંપ્રદાયના વચનથી ઢાંકી દાણાની સાથે મોતી નાખવામાં આવે તે કવચિત્ દઈને એને જ સુપાત્ર ગણે છે. વાસ્તવમાં ઘૂમતા ઘૂમતા રાજહંસ પણ પિતાના ખોરાક તીર્થકરોની દષ્ટિ એવી સંકીર્ણ નથી કે એમણે માટે પક્ષીઓની સાથે અહીં આવી પહોંચે. જે સાધુવર્ગ સિવાય કઈ પણ ગૃહસ્થને સુપાત્ર મોતી નાખવાથી રાજહંસ આવે તે રાજાએ નહિ ગણીને દાન આપ્યું ન હોય. એમણે તો છતના કાણા માં હથેળી ટેકવી દેવી અને રાજહંસ પિતાના ગૃહસ્થવર્ગ ઉપરાંત સમસ્ત જગતના મતીના ભ્રમમાં ગુમડાને પણ ચાંચ મારશે. સુપાત્ર ગૃહસ્થોને દાન આપ્યું છે.
આમ કરવાથી રાજાનું ઝેરી ગૂમડું કુટી જશે. કેટલાંક લોકો ઉત્કૃષ્ટ સુપાત્ર એટલે કે ફક્ત મંત્રીની યુક્તિ મુજબ સઘળી વ્યવસ્થા સાધુવર્ગને જ દાન દેવાનું વિચારે છે. પરંતુ કરવામાં આવી. રાજા છતના કાણુમાં પિતાની સાધવર્ગને સુયોગ સહુને સદા કાળ મળતો નથી હથેળી ટેકવીને ઊભે અને છત પર સફેદ કારણ કે સાધુવર્ગ તે અપ્રતિબદ્ધવિહારી હોવાને જુવારના દાણાની સાથે મેતી પણ વિખેરી કારણે વિચરણ કરતાં હોય છે તેઓ જે સ્થળે દીધા હતા. એક દિવસ બીજા પક્ષીઓની સાથે ચાતુર્માસ કરે એ નગર કે ગામને જ એનો રાજહંસ પણ અહીં આવી ચડે. બીજા લાભ મળે છે. આથી કોઈ પણ સુપાત્ર મળે મોતીઓની સાથે રાજાની હથેળીમાં થયેલા અથવા પાત્ર મળે તો એને દાન આપવાનું નાનકડા સફેદ ગૂમડાને મેતી માનીને જ રાજચૂકવું નહીં. દીન, દુઃખી, પીડિત, સંકટગ્રસ્ત હસે ચાંચ મારી. જેનાથી રાજાનું પૂમડું કુટી કે ભૂખ્યા માનવીઓ-આ બધા જ અનુકંપા ગયું અને એની વેદના ઓછી ઘઈ પાત્ર છે. એમને યથાશક્તિ દાન આપીને અથવા રાજહંસની માફક સાધુસાધ્વી રૂપી ઉત્કૃષ્ટ તે ઓછામાં ઓછું વાણી દ્વારા પણ આશ્વાસન
સુપાત્રને લાભ ત્યારે જ થાય કે જ્યારે વ્યક્તિ આપીને દાનની ધારા અખંડ વહેતી રાખવી
પોતાના ઘરમાં મધ્યમ અને જઘન્ય સુપાત્રે જોઈએ. જે ઘરમાંથી આવે અખડ દાનપ્રવાહ
અને કરુણાયોગ્ય પાત્રોને નિરંતર દાન આપતો વહે છે ત્યાં ક્યારેક ઉત્કૃષ્ટ અને મધ્યમ સુપાત્રને
હોય જેવી રીતે અન્ય પક્ષીઓ સાથે રાજહ સ સંગ થઈ જાય છે.
રાજાને ત્યાં આવી પહોંચ્યા. એવી જ રીતે એક રાજા હતા. એકવાર એની હથેળીમાં
અન્ય સુપાત્ર કે પાત્રોની સાથે રાજહંસ સમાન ઝેરી ગૂમડું થયું. આને માટે બધા જ ઉપાય ઉત્કૃષ્ટ સુપાવ પણ ક્યારેક તે અવશ્ય આવશે અજમાવી જોયા, પરંતુ રોગ મટયા નહિ બલે જ અને ગૃહસ્થનું દ્વાર ખુલ્લું હોવાથી સાધુવનું એના જાનનું જોખમ ઊભું થયુ રાજા એ કૈઈ રૂપી રાજહંસ એમના મેહ મમત્વરૂપી ગુમડાને અનુભવી વૈદ્યને પૂછ્યું. વે કહ્યું,
ફોડવા માટે પણ નિમિત્ત બની શકે છે. જે રાજહંસ આવીને તમારા ઝેરી ગુમડા “મનુરમૃતિ'માં દર્શાવ્યું છે કે ગૃહ રથના ઘરમાં પર ચાંચ મારે તો એ કુટી જશે અને તમે પાંચ બાબતને કારણે પ્રતિદિન ઓછા કે વધતા સ્વસ્થ થઈ જશે.”
રૂપમાં આરંભ-સમારંભજન્ય હિંસા થતી રહેતી સવાલ એ હતો કે માનસરોવરમાં રહેનારા હોય છે. આ પાંચ ચીજે આ પ્રમાણે છે – રાજહંસને લાવ ક્યાંથી? મંત્રી બુદ્ધિશાળી ૧. કંડની-અનાજ વગેરેને છડવાની કે કોઈ હતું તેથી એણે વિચાર્યું કે રાજાને ત્યાં રોજ પણ ચીજ ખાંડવાની ક્રિયા ગૃહરથના ઘરમાં પક્ષીઓને દાણા નાખવામાં આવે છે, જે એ થાય છે. ૩૨).
[આત્માનંદ-પ્રકાશ