Atmanand Prakash Pustak 085 Ank 03

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

મધ્યમ સુપાત્ર અને જઘન્ય સુપાત્ર. ઉત્તમ જાય છે. આથી જ કહ્યું છે – સુપાત્ર સાધુ સાવી છે. મધ્યમ સુપાત્ર વ્રતધારી “શા પાળે તથા તે ધન પાયાગત તથા શ્રાવક અને શ્રાવિકા છે અને જઘન્ય સુપાત્ર કરો ત્રાળકgreતના ઇતિતમ ” સમ્યફવી અથવા માર્ગાનુસારી સહધર્મી ભાઈ- બહે વિપ્રવર! જે ધન ન્યાયપાર્જિત હોય બહેન છે. આ ત્રણ જ સુપાત્ર કહેવાય. શાસ્ત્ર અને પેશ્ય દેશ, કાળ અને પાત્રને આપવામાં કારોએ ઉત્તમ સુપાત્રને રનના પાત્રની ઉપમા આવે તે જ દાન અનંત કહેવાય છે.” આપી છે. મધ્યમ સુપાત્રને સુવર્ણના પાત્રની
સુપાત્રદાન માટે દાતાને પણ સુપાત્ર બનવું અને જઘન્ય સુપાત્રને કાંસાના પાત્રની ઉપમા
પડે છે, જે દાતા યોગ્ય ગુણવાન-સુપાત્ર-હાય આપી છે. આ ત્રણ પ્રકારના સુપાત્રને યથાયોગ્ય
નહિ તે એનું દાન સુપાત્રદાન કહેવાય નહિ. દાન આપવું તે જ સુપાત્ર દાન કહેવાય. સુપાત્રને
આથી જ તીર્થ કરે. પહેલાં પિતાને સુપાત્ર અપાયેલું દાન સુફળ લાવે છે. જેવી રીતે
બનાવીને જ સુપાત્રને પ્રાયઃ દાન આપ્યું છે. છીપમાં સ્વાતિ નક્ષત્ર સમયે વરસાદના ટીપાં પડતા ,
જેના ફળસ્વરૂપે તેઓ તીર્થકર પદની પ્રાપ્તિ મનહર મતી બની જાય છે. આ કારણથી જ :
કરી શક્યા અને મુક્તિ મેળવી શક્યા. સુત્ર દાનને શાસ્ત્રકારે એ અત્યંત દુર્લભ બતાવ્યું છે. એમાં એમ કહેવાયું છે કે
સુપાત્રદાનના અધિકારી 'केसि च हाइ पित्त चित्त केसिवि
અગાઉ કહ્યા પ્રમાણે માત્ર સાધુ, સાધી કે
૩મામણિ સંન્યાસી જ સુપાત્રદાનના અધિકારી નથી. બલકે चित्त वित्तं च पत्तं च तिन्नि लमंति વ્રતબદ્ધ સમાજસેવક અથવા તે સદ્દગૃહસ્થ કે
જ , નીતિનિષ્ઠ વ્યક્તિ પણ તથા એવી સંસ્થાઓ
પણ સુપાવઠાને ગ્ય છે. કેટલીક વ્યક્તિઓ કેટલાંક લે કોની પાસે સંપત્તિ હોય છે, પિતાના ધર્મ, સંપ્રદાય, જાતિ, કે કોમનું જેના પરંતુ હદયની વિશાળતા હોતી નથી. કેટલાકનું પર લેબલ લગાડેલ હોય એને જ કે એવી દિલ વિશાળ હોય છે, પરંતુ તેમની પાસે યોગ્ય સંસ્થાઓને સુપાત્રદાનને યોગ્ય ગણે છે, પરંતુ પ્રમાણ માં ધન કે સાધન હોતા નથી. કેટલાકની આ એક મોટી ભ્રમણા છે. સુપાત્રદાનમાં સંપ્રદાય, પાસે ધન અને સુંદર હૃદય બંને હોય છે, પરંતુ પંથ, જાતિ, કેમ કે રાજ્યની સંકુચિત દિવાલો તેમને દાનને યોગ્ય સુપાત્ર મળતું નથી. આથી રચવી જોઈએ નહિ. આવી સંકુચિતતાને કારણે પર્યાપ્ત ધન, ઉદાર હૃદય અને સુપાત્ર આ ત્રણે- દાન સુત્ર થવાને બદલે સંપ્રદાય વગેરેની નો ત્રિવેણી સંગમ પ્રબળ પુણ્યથી જ પ્રાપ્ત સંકુચિતતા નીમિત્ત બની જશે. કેટલાંક લોકો
એવી ભ્રાંતિનો શિકાર બની ગયા છે કે સાધુન્યાય, નીતિ અને શુદ્ધ સાધનથી મેળવેલું સાધવી સિવાય અને તેમાં પણ અમારા જ ધન કે સાધન જ યોગ્ય પાત્રને આપી શકાય. પંથને અને અમે માનીએ છીએ તે જ સાધુવર્ણ અન્યાય, અનીતિ કે ચોરીથી મેળવેલી સંપત્તિ સિવાય બીજા બધા કુપાત્ર છે. અને કોઈ ગૃહસ્થ કયારેય સુપાત્ર દાન પામતી નથી. કારણ કે આવા તે સુપાત્ર હોઈ શકે જ નહિ. પરંતુ આ તે અશુદ્ધ ધન સાથે બુદ્ધિ પણ કલુષિત થઈ જાય સંકીર્ણ સાંપ્રદાયિકતાને ફેલાયેલા ઝેરનું પરિ. છે. આવું ધન વિલાસિતા, ફેશન, અદાલતી ણમ છે. આવી સંકીર્ણવૃત્તિના લકે પોતાના તકરાર, બિમારી જેવા વ્યર્થ કાર્યોમાં ખર્ચાઈ જ સાધુ વર્ગને સુપાત્ર ગણાવી અને હૃદયની
થાય છે.”
જાન્યુઆરી - ૮૮]
[૩૧