________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જાહેરમાં મોટી મોટી રકમ આપે છે. આમ પ્રશસ્તિગાથા સાંભળવા માટે કે પછી રાજકરવાની હોડ શરૂ થઈ જાય છે. એણે પચાસ દરબારમાં સન્માન ખિતાબ કે ખુરશી પામવા હજાર આપ્યા તે હું ઓછામાં ઓછા સાઠ માટે, જગતમાં દાનવીર કહેવડાવવા માટે, હજાર તે આપીશ જ. ત્રીજે વિચારે છે કે પિતાના નામને શિલાલેખ કરાવવા માટે કે મારે મારી “પિઝીશન” અનુસાર એંશી હજાર પિતાને શ્રેષ્ઠ કહેવડાવવા માટે જે કંઈ આપતે આપવા જ જોઈએ આવે સમયે ઉચિત- વામાં આવે તે બધું જ કીર્તિદાનમાં સમાવેશ અનુચિતનો વિવેક માનવી ગુમાવે છે. સામાજિક પામે છે, આવા દાનમાં યશ ત્યાં સુધી મળે છે હિત કે અહિતનો એને ખ્યાલ આવતો નથી. કે જ્યાં સુધી એનાથી મોટી રકમ આપનાર
લે કે કહે છે, “અમારે અમારું નાક જાળ- દાનવીર મળતો નથી. પચાસ હજાર આપનારની વવા માટે આટલું તે આપવું જ પડે.” સામ સાઠ હજાર આપનાર આવે છે તે પચાસ
હું પૂછું છું, “આ દુનિયામાં હાથીથી મ ટે અંજાર આપનારને યશ છીનવાઈ જાય છે. કેનું નાક છે ? અને એના નાકમાં ભરેલું છે વર્તમાન સમયમાં કીર્તિદાનની અધિકતર શુ ? માત્ર ગદકી જ. તો પછી નાકને સવાલ બોલબાલા છે. જ્યાં જુઓ ત્યાં, પછી તે ધર્મ લાવો છો કેમ? વિવાહ લગ્નમાં સંપત્તિને સ્થાન હોય કે મંદિર, સભા હોય કે સોસાયટી, આંધળા વવ કરનારાઓએ કયારેય સમાજના રાજકીય મંચ હોય કે ઉત્સવ-બધે જ કીર્તિગરીબ અને મધ્યમવર્ગના લોકોની આબરૂને દાની છવાયેલા છે. તેઓ શાંત ચિત્તે વિચારીને વિચાર કર્યો છે ખરો ? એણે ક્યારેય વિચાર્યુ કીર્તિકામનાને બદલે સમાજહિત અને વપરહિત છે કે પિતાને વટ રાખવા દેખાદેખીથી તેઓ પ્રત્યે પોતાને દાનપ્રવાહ વહેવડાવે તે એના જંગી ખર્ચ કરે છે તેને પરિણામે તેમનું અનુ દાનશક્તિ અને અર્થોપાર્જનશક્તિ સાર્થક થઈ કરણ કરીને ગરીબ અને મધ્યમવર્ગના લો કે શકે. તો પીસાઈ જશે. એમના પ્રત્યે અનુકંપા અને આ પાંચ દાનમાંથી અભયદાન અને સુપાત્ર વાત્સલ્ય રાખવું તે તમારું કર્તવ્ય નથી?” દાન એ બંને મુક્તિના સાધન છે. અનુકંપાદાન
ઉચિતદાન પણ ઔચિત્યની સીમામાં રહીને પુણ્યપ્રાપ્તિ દ્વારા ઉત્તરોત્તર શુભ અધ્યવસાયથી જ થવું જોઈએ. પોતાના ગજા ઉપરાંત આપવામાં મોક્ષ પ્રાપ્તિનું કારણ બની શકે છે. આ ત્રણ આવે અથવા તે સાજના સામાન્ય લે કેની દાનની પ્રવૃત્તિ જગતમાં ચાલતી રહે તો જગત સ્થિતિની ઉપેક્ષા કરીને માત્ર પોતાના અહમને સુખશાંતિનું ધામ બની શકે અને સમાજના પિષવા માટે મોટો ખર્ચ કરવામાં આવે તે વ્યવસ્થા જળવાઈ રહે. આથી જ સાધુપુરુષ તેમાં ઔચિત્ય જળવાતું નથી.
હમેશાં આ ત્રણ દાનની પ્રેરણા અને અનુકીર્તિદાન
મોદના કરતાં હોય છે. પિતાની મોટાઈ. પ્રસિદ્ધિ કે કીર્તિની પ્રાપ્તિને
હૃદયની ભાવના માટે અપાતું દાન એ કીર્તિદાન કહેવાય છે. બધા જ પ્રકારના દાન એની અંતર્ગત આવા કીર્તિદાનમાં પરોપકારની કઈ દૃષ્ટિ હતી ભાવના પર આધારિત છે. જેની ઉત્તમ. મધ્યમ નથી. આમાં તે પિતાની યશકામના અને કીર્તિ અને અધમ ભાવના હોય તેને તે પ્રમાણે જ પતાકા લહેરાવવાની જ દષ્ટ હોય છે. ભાટ- તેનું ફળ મળે છે. સુપાત્ર વ્યક્તિ હોય, પણ ચારણ પાસેથી પિતાના હૃદયને ડેલાવનારી એને અધમ ભાવનાથી દાન આપ્યું હોય તો જાન્યુઆરી ૮૮]
[૩૭
For Private And Personal Use Only
