Atmanand Prakash Pustak 084 Ank 09 10

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

અધમ વસતે હોય છે. રાવણ ની પાસે શુ નહે તું ? પત્ની, પુત્ર, રાજ્ય સંપત્તિ અને સામ થર્યવાન શરીર જેવાં બધા ભૌતિક સાધનો હતા. તેમ છતાં એની મને વૃત્તિ સતી સીતાનું અપહરણ કરીને એને પિતાની પત્ની બનાવવાની હતી. આથી તે એણે પિતાના સાચા હિતૈષીઓ કે પતિવ્રતા પત્નીની કોઈ વાત કે સલ હે કાને ધરી નહિ અને રાજ્ય. સંતાન. સંપત્તિ અને શરીર સઘળું હેડમાં લગાવી દીધુ. વિરાટ વિભવ અને મંદોદરી જેવી પતિવ્રતા પત્ની હાવા છેએના મનમાં અજંપે હતે. આનું કારણ એ કે એનું હૃદય અધર્મ માં રમમાણ હતુ .
પરિણામે આ જે જગતમાં રામનું નામ આદરપાત્ર અને પ્રાતઃસ્મરણીય બની ગયું. કઈ વ્યક્તિ પ્રાતઃકાળે રાવણનું નામ લેતી નથી. એના નામ પ્રત્યેક ઈતિહાસકારફિટકાર વરસાવે છે. અને એને ઘણાની નજરે જુએ છે આવું કેમ ? રાવણ પાસે ધન. પરિવાર, રાજયસત્તા અને અન્ય વૈભવની શું અછત હતી? ના, ભૌતિક વિભવ, અમાપ સંપત્તિ અને વિશાળ રાજ્યસત્તા માં એ કદાચ રામથી પણ ચડયા હતા. પરંતુ આ બધું હોવા છતાં એની પાસે ધર્મનિ વૈભવ નહે તે. એધર્મથી એનું જીવન લપેટાયેલું હતું. જ્યારે રામની પાસે ધન, વૈભવ, સત્તા અને સંપત્તિ એ છી હશે અથવા તે આ બધાને તેઓ પ્રસનતા પૂર્વક ત્યાગ કરી શકતા હશે. તેમ છતાં એ મની પાસે અ૫ ૨ ધર્મવૈભવ હતો ધર્મની મર્યાદાને એમણે અખંડિત રીતે સાચવી હતી અને તેથી જ રા મને મર્યાદા પુરુષે ત્તમ ભગવાન કહેવામાં આવે છે. જ્ય રે રાવણને ધર્મ મર્યાદા ખડિત કરનાર રાક્ષસ કહેવામાં આવે છે ! ધર્મ અને અધમની પરીક્ષા આપણા હૃદયમાં થતી હોય છે. કેઈ આપણને દુઃખ આપે, હેરાન પરેશાન કરે, આપણી સાથે અન્યાય, પ્રપંચ, દગાબાજી કે બેઈમાની કરે, તે એ આપણો હક છીનવી લે છે કેઈ તમારે ત્યાં જે રી કરે અથવા તો તમારી પત્ની પર કુદષ્ટિ કરે તે એ તમને ગમતું નથી. એ જ રીતે આવી બાબતે બીજાઓને પણ ગમતી નથી. તમારી સાથે દુષ્ટ વ્યવહાર કરનારને તમે અધમી કે પાપી કહેશે. બીજા આ સાથે તમે જે આવા દુવ્ય બહાર કરશે તે તેને પણ તમને ૫ પી કે અધમી કહેશે.
આને સાર એટલે જ કે જે ચીજ આપણને ખરાબ કે અસહ્ય લાગે છે તે બીજાના પ્રયે ન કરવી તે ધર્મ છે અને તે કરવી તે અધર્મ છે. એથીયે વિશેષ આગળ ધપીને કોઈ સબળ વ્યક્તિ બીજાને પીડિત કે પરેશાન જુએ અને એને માટે પિતાના ધન, સમય, શક્તિ અને સ્વાર્થનો ત્યાગ કરીને અને સુખ પહોંચાડવા પ્રયત્ન કરે એ પણ ધર્મ છે. આથી જ મહર્ષિ વેદવ્યાસ કહે છે -
" श्रूयतां धर्म सर्वस्य श्रुत्वा चैवाघधार्यताम ।
आत्मनः प्रतिकूलानि परेषां न समाचरेत ।।” દરેક ધર્મની સૂકમ વ્યાખ્યા સાંભળો અને સાંભળીને ગ્રહણ કરે. જે વાત પિતાના આત્માને પ્રતિકૂળ હેય એને ( અધર્મ સમજીને ) બીજા પ્રત્યે ન કરો.”
આને અર્થ એ કે આત્મૌપામ્ય (અતિમાના સમાનતા)ના ત્રાજવાથી જ ધર્મ અને અધર્મી ને તે લ થઈ શકે. આના પર આધાર રાખીને જ મહાપુરુષોએ આત્મ પ્રતિકૂળ એવી હિંસા, અસત્ય, છળ, બેઈમાની, ચેરી, વ્યભિચાર અને સંગ્રહવૃત્તિને અધર્મ કહ્યા છે અને અહિંસા
એ ગષ્ટ-૪૭]
[૧૩૩