________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આદયામિક સંસ્કારો ભૂલળે.
આ.જા માળવે શું મેળવ્યું .
લેખિકા : કુ. જ્યોતિ પ્રતાપરાય શાહ. ભાવનગર
સમગ્ર વિશ્વની સંસ્કૃતિઓનાં ઉદ્ગમ અને વિકાસનાં મૂળમાં ત્યાગ, તપ, ધર્મ, સત્ય અને મચયંત તેજથી વિભૂષિત ભારતની આધ્યાત્મિક સંસ્કૃતિનાં બીજ પડેલાં છે તેથી જ “વામી વિવેકાનંદે કહયું છે, “મારા બહાદૂર બાળકે ! આપણું આધ્યાત્મિક સંસ્કારોથી તમારું જીવનઘડતર કરજે.” આધ્યાત્િમક દ્રષ્ટિ એ તે સમાજધડતરની દાયણ છે. સંસ્કૃતિનાં વિકાસને અવરોધતી વેર ઝેર, હિંસા, અનીતિ અને અત્યાચાર જેવી વિકૃતિઓને શુધ આધ્યાત્મિક દષ્ટિ વિના કોણ અટકાવી શકશે ? ફેન્સ તત્વચિંતક ડું જણાવે છે, “રાષ્ટ્રનું સાચુ નિર્માણ તલવાર ની અણી પર નહિ, પરંતુ લોકોનાં આધ્યાત્મિક વલણ પર જ અવલંબે છે.” પામરતા અને પશુતાને સ્થાને માનવતાનો મધુર દીપ જલાવવા માટે આધ્યામિક ચેતના અનિવાર્ય છે, કારણકે આધ્યાત્મિક સંસ્કાર જ જીવનમાં સદ્ગુણે વિકસાવી દુર્ગુણો પર નિયંત્રણ કરી શકે છે. તેથી જ ધર્મ વગરનું જીવન એકડાં વગરનાં મીડા જેવું છે. એરિસ્ટોટલે પણ જણાવ્યું છે. “ પેયનિષ્ઠ જીવન, કર્તવ્યસભાન દષ્ટિ, આત્મજાગૃતિ અને ત્ય ગમય જીવન આધ્યામિક સંસ્કારોનીજ નિપજ છે” જૈનધર્મનાં પાયાના સિદ્ધાંત પણ જીવનમાં આધ્યાત્મિક સંસ્કારનું મહત્વ દર્શાવે છે. ભગવાન મહાવીર, બુધ, તુલસી અને ગાંધીજી જેવાં શાંતિદૂત આધ્યાત્મિક દષ્ટિ જ પગબર નથી ? સી તા, સુભદ્રા અને શીલવતી જેવા નારીરત્નો શું એક નૂતન આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિકોણ નથી આપી ગયાં? શ્રી પાળચત્રિ, ચંદરા જાને રાસ અને અભયકુમાર કથામાં આ ધ્યમિક જાગૃતિને જ પડકાર છે ને? જેન ધમને ત્રણ ત્રણ ગ્રન્થની ભેટ આપનાર શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ, શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય અને શ્રી વિનયવિજયજી મહારાજનું જીવન આધ્યાત્મિક સંસ્કારોને જ પુરાવા છે ને?
આ પણ જૈન ધર્મમાં જ આધ્યામિક સંસ્કારો દ્વારા પોતાનું જીવન ઉજજવળ બનાવી અન્યનું જીવન પણ ઉજજવળ બની શકે, તેવા અનેક મહાપુરૂષનાં દાખલા ઓ મંજુદ હેવા છતાં, આજનાં માનવે તેનાં જીવનમાંથી શું પ્રેરણા મેળવી ? આ પણ અલૌકિક આધ્યાત્મિક વારસાનું જતન કરવાને બદલે આ પાયાનાં સંસ્કારોને ભૂ યા જઈને અજનાં માનવે શું મેળબ્યુ ? માનવજીવનના મૌલિક આનંદ અને સંતોષ આજે કેમ દેખાતો નથી ? માનવજીવન સાથે તાણાવાણાની જેમ વણાય ચૂકેલી પંલી સરળતા, કરૂણા અને પરોપકારવૃત્તિ આજનાં માનવમ દી લઈને ગોતવા જતાં પણ કેમ જડતી નથી ? શું શાળા કે લેજની ડીગ્રીઓએ સંસારની આ ડીશીને બે કદમ પાછળ હઠાવી છે કે પછી પોતાને આધુનિક સમજનાર આજનાં માનવ પોતે જ પાન નાં અજ્ઞાન, અહંકાર અને અણઆવડતથી આધ્યાત્મિક સંરકારની અવે
આગષ્ટ ૮૭)
For Private And Personal Use Only
