________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ
ધર્મની બાબતમાં કેાઈ મતભેદ નથી અને તેથી જ આ ધમ' એ છે. એથીય વિશેષ સ‘પત્તિ, સ તતિ, પરિવાર, જમીન, જાગીર કે જ રહે છે. આમાંનું કોઇ પરાકમાં સાથે આવતું નથી. ધ અભિન્ન મિત્ર છે જે પરલેકમાં પણ સાથ આપે છે. શાસ્ત્રકાર કહે છે :
સમન્ય અને સર્વોપયેગી શરીર મૃત્યુ પછી અહીં એક એવા સાચા અને
66
' धनानि भूमौ पशवश्च गोष्ठे, नारी गृहद्वारि जनाः श्मशाने । देहश्चितायां परलोकमार्गे धर्मानुगे। गच्छति जीव एकः ॥
,,
“ પરલેાકમાં પ્રાણી માત્ર ધને સાથે લઈને એકલા જાય છે એનુ ધન ભૂ મિ પર પડયું રહે છે. પશુએ વાડામાં બંધાયેલા રહે છે. પત્ની ઘરના દરવાજા સુધી આવે છે. સ્નેહીજના સ્મશાન સુધી સાથ આપે છે અને શરીર માત્ર ચિતા સુધી જ રહે છે. ’
ધર્મ અત્યત સરળ અને સર્વસુલભ છે તેમ છતાં માહનીય કમથી ઘેરાયેલા માનવી ધર્મજ્ઞાન હેાવા છતાં ખેાટે માગે ભટકયા કરે છે. દુર્યોધન માહાંધ થઈને આ જ કહે છે, जानामि धर्म न च मे प्रवृत्तिः, जानाम्यधर्म न च मे निवृत्तिः
66
‘હું ધર્માંને ખરાખર જાણુ છુ પણ એમાં પ્રવૃત્ત થઈ શકતા નથી. હું જાણું છુ, પણ એનાથી નિવૃત્ત થઇ શકતા નથી, ”
।
For Private And Personal Use Only
',
”
અધમ ને પણ
દુર્યોધન પાસે એક એકથી ચડિયાતા ઉચ્ચ કેટિના વિદ્વાના, ૫ડતા, રાજનીતિજ્ઞ અને શાસ્ત્રજ્ઞા હતા, પરંતુ એની બુદ્ધિ પર માહનું આવરણ એવુ હતુ` કે એ જાણતા હોવા છતાં ધમાં પ્રવૃત્ત અને અધમ થી નિવૃત્તિ લઈ શકતા હે તા.
જૈનદર્શનમાં ચારિત્ર માહનીય કર્મના મુખ્યત્વે આ ચાર પ્રકાર બતાવ્યા છે—ધ માન, માયા અને લેભ, આ ચારના વળી સેળ ભેદ અને નવ નાકષાય મળીને પચ્ચીસ ભેદ થાય છે. કહે છે કે ઘુવડ દિવસે જોતુ નથી અને કાગડા રાત્રિએ જોઇ શકતા નથી, પરંતુ જે ક્રેધ, માન, માયા અને લેભમાં અંધ છે અને ન તે દિવસે કશું દેખાય છે કે ન રાત્રે. એની ધર્મચેતના પર ક્રોધાદિ કષાય નું એટલું માટુ અવરણ હાય છે કે એને કર્તવ્ય-અકર્તવ્યનુ કે ધર્મ અધમનું ભાન રહેતુ નથી. એના જીવનમાંથી ધર્મપ્રકાશ વિલીન થઇ ગયા હોય છે. જેવી રીતે રતાંધળાને બધુ ઊલટુ દેખાય છે, એવી જ રીતે કષાયના રતાંધળાપણાથી મનુષ્યને ધમ થી વિપરીત હોય એવી જ બાબતા સૂઝશે.
ખુદ ભગવાન મહાવીર પૃિષ્ઠ વાસુદેવના પૂર્વભવમાં આવી જ રીતે કષાયાધીનતાથી ઢારાઈને ધમ પ્રકાશને તિલાંજલિ આપી બેઠા હતા. વાત એવી બની કે એક દિવસ સંગીતની મહેફિલ ચાલતી હતી. વિપૃષ્ઠ વાસુદેવે પેાતાના શય્યાપલકને આદેશ આપ્યા હતા કે ઊંધથી ઘેરાઇને મારી આંખે। બિડાઇ જાય ત્યારે ગાન બંધ કરાવી દેજે ાત જેમ જેમ વધતી હતી એમ ગાયનના રંગ ઘૂંટાતા ઝતા શય્યાપાલક પણ ગાયનના આનંદમાં ડૂબી ગયા અને એથી જ ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવ નિદ્રાધીન થઇ ગયા હોવા છતાં ગાયન બંધ કરાવવાનું ભૂલી ગયા. એકાએક ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવ જાગી ગયા અને જોયુ તે શય્યા પાલકે હજી સુધી સંગીત બંધ કરાવ્યું નહેતું. ખસ, પછી તો પૂછવું જ શું? તે શય્યાપાલક પર એકદમ ગુસ્સે થઈ ગયા.
૧૩૬)
[આત્માનદ પ્રકાશ
