________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મારી હયાતી દરમિયાન કે મારા નિર્વાણ પછી પણ આ પ્રમાણે વર્તશે, તે જ ઉચ્ચતમ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરશે.”
ચાતુર્માસ પૂરું થયા પછી જ બુદ્ધ કેટલાક દિવસો સુધી વૈશાલીનાં જુદાં જુદાં ચૈત્યમાં કાયા, અને પછી ભિક્ષુસમુદાય સાથે કુસિનારા તરફ વિહાર શરૂ કર્યો. થોડે દૂર ગયા પછી પાછળ વૈશાલી તરફ દષ્ટિ નાંખી તેમણે આનંદને કહ્યું કે “તથાગતને વૈશાલીનું આ છેલ્લું દર્શન છે.” આગળ વિહાર કરતાં કરતાં ભાંડગામ, હથિગામ, નબગામ, જંબૂરામ, લેગ ગામ વગેરે ગામમાં થઈ તેઓ પાવામાં આવ્યા અને ચુંદ નામના લુહારના આમ્રવનમાં ઉતર્યો. ચુંદને ભગવાન આવ્યાના સમાચાર મળતાં જ તે તેમના દર્શને આવ્યા અને બીજે દિવસે ભિક્ષુ સમુદાય સાથે પિતાના ઘેર ભોજન માટે પધારવા ભગવાનને નિમંત્રણ આપ્યું. બુધે તે સ્વીકાર્યું,
આ બીજો દિવસ ભ. બુદ્ધના જીવનને અંતિમ દિન હતો. તે દિવસે મધ્યાહ્ન પહેલાં બુદ્ધ ભિક્ષુ સમુદાય સાથે ભોજન માટે ચુંદને ત્યાં ગયા. ચુદે ભોજન માટે જાતજાતની વાનગીઓ તૈયાર કરાવી હતી તેમાંની “મુકર મદવ” નામની એક વાનગી જ્યારે સૌ પ્રથમ બુદ્ધને પીરસવામાં આવી, કે તરત જ બુધે કહ્યું કે “ચુંદ! હવે કઈને આ વાનગી પીરસીશ નહીં. આને પચાવી શકે તે કઈ મનુષ્ય મને આ જગતમાં દેખાતું નથી. માટે હવે બાકી રહેલ બધો ભાગ જમીનમાં ભંડારી દેજે.
ભજન પછી પોતાના નિયમ અનુસાર બુધે ચુંદને ધર્મને ઉપદેશ આપે અને પછી પિતાને વિહાર આગળ ચાલુ કર્યું. આ સમયે તેમને અતિસાર(મરડા)ની અસહ્ય પીડાઓ શરૂ થઈ. છતાં જરા પણ વ્યગ્ર બન્યા સિવાય તે પીડાઓ તેમણે સહન કરી લીધી, અને વિહાર ચાલુ રાખ્યું. રસ્તામાં પાણી પીવા માટે એક નાળા પાસે થંભ્યા. ત્યાંથી તે વખતે પુક્કસ નામને મલ જાતિને એક મોટો વેપારી કસિનારાથી પાવા જતાં પસાર થતો હતો. તેણે ભગવાનને જોયા એટલે તેમની પાસે આવી તેમને પ્રણામ કરી તેમની પાસે બેઠે. ભગવાને ઉપદેશ આપ્યો. તે મહા પ્રભાવિત બન્યા.
ભગવાને વિહાર શરૂ કર્યો. કકુ તથા ન આવતાં ત્યાં હાથ, પગ, ડું વગેરે જોઈ, નદી પાર કરી સામા કિનારે આવેલા એક આંબાવાડિયામાં આરામ માટે થોડાક સમય
૨. ભ. બુદ્ધની આ વાત સમજવા જેવી છે. તેમણે પિતાના કોઈ પણ શિષ્યને ધર્મના શાસન માટે પોતાનો ઉત્તરાધિકારી નીમે ન હતું. પણ તેમણે જે ધર્મ કહ્યો છે તે ધર્મ ધ્યાનમાં રાખી દરેક વ્યક્તિએ પિતાને લાગે તે પ્રમાણે વર્તવું એવો ઉપદેશ આપે છે. કોઈને, ભલે તે ગમે તેટલે મહાન હોય તે પણ, ગુરુસ્થાને સ્થાપી તેને અંધ શ્રદ્ધાથી અનુસરવાની તેમણે એફખી ના પાડી છે. એક સ્થળે તેમણે એમ કહ્યું છે કે “હું બુદ્ધ થયેલ છું, તેટલા ખાતર તમે મને અનુસરશે નહીં, પણ ભારે ઉપદેશ વિચાર કરતાં તમને યોગ્ય લાગે તે જ સ્વીકારશો.” તેમણે આપેલા ત્રિશરણમાં બુદ્ધ, ધર્મ અને સંધનું શરણ લેવાનું કહ્યું છે, પણ કોઈ ધર્મગુરુ કે અન્ય કોઈના શરણની હિમાયત કરી નથી.
૩. કેટલાકના મતે વૈશાખી પૂર્ણિમાને દિવસ, પરંતુ આ મત બરાબર હોય તેમ લાગતું નથી. જુલાઈ, ૧૯૭૮
૧૫
For Private And Personal Use Only
