________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બુદ્ધ ભગવાનનું મહા પરિનિર્વાણ
લેખક : ખીમચંદ ચાંપશી શાહ
[ આ લેખ સ્વ. શાહ સાહેબે તેમના મૃત્યુ દિન પહેલા એક માસ અગાઉ જેમ બને તેમ જી માસિકમાં લેવાની જિજ્ઞાસા બતાવી હતી. લેખ તે પ્રગટ થાય છે પણ તે જોવાનું તેમને માટે સર્જત નહિ હોય અફસેસ.
–તંત્રી]
ભગવાન બુદ્ધ પિતાના જીવનનું છેલ્લું ચાતુર્માસ વૈશાલી પાસેના બેબુવા ગામમાં કર્યું હતું. આ ચાતુર્માસ દરમિયાન તેઓ જીવલેણ માંદગીમાં સપડાઈ ગયા હતા અને તેમને અસહ્ય પીડા થતી હતી. પરંતુ આ માંદગી તથા પીડાઓ તેમણે દઢ મને બળ વાપરી શાંતિપૂર્વક સહી લીધા હતા. પોતાના સાવધાની અને આત્મસંયમતાને જરા પણ શિથિલ થવા દીધા ન હતા અને પિતાની ચાલુ દિનચર્યામાં જરા પણ વિક્ષેપ પડવા દીધું ન હતું.
એક દિવસ તેઓ વિહારની બહાર વૃક્ષતળે જરા આરામપૂર્વક બેઠા હતા. તેટલામાં તેમની સાથે કાયમ રહેનાર અને તેમની સતત નિષ્ઠા અને ભાવપૂર્વક સેવા કરનાર તેમને પ્રિય શિષ્ય ભિક્ષુ આનંદ ત્યાં આવી ચડ્યો. ભગવાનને સ્વસ્થતાપૂર્વક બેઠેલા જોઈ તે આનંદમાં આવી ગયા અને બોલ્યા કે, “ભગવાનની માંદગી દરમિયાન મને ખૂબ ચિંતા થતી હતી, છતાં એમ પણ લાગતું હતું કે સંઘને સંબંધિત બાબત અંગે છેવટની સૂચનાઓ આપ્યા સિવાય ભગવાન નિર્વાણ લેશે નહીં.”
ભગવાન બુદ્ધ જવાબમાં કહ્યું કે “આનંદ! સંઘ મારી પાસેથી કઈ વાત સમજી લેવાની અપેક્ષા રાખે છે? મેં ગોચર કે અગોચર એવી બધી બાબતમાં મારો ધર્મ ખુલે કરી. બતાવ્યું છે. એમાં મેં મારી પાસે કોઈ પણ બાબતની ગુરુકૂચી રાખી નથી. આનંદ! જેને ભિક્ષુ સમુદાયના નાયક થવાની અથવા સંઘ પિતાની ઉપર જ અવલંબીને રહે તેવી ઈચ્છા હેય, તે જ આવી કઈ છેવટની વાત કહેવાની બાકી રાખે. મને આવી કઈ પણ ઇચછા નથી, એટલે મેં શા માટે કોઈ પણ બાબત છેવટે કહેવા માટે બાકી રાખી હોય ? આનંદ! હું હવે વૃદ્ધ અને પૂરા આયુષ્યવાળો થયે છું. મારી જીવનયાત્રાને અંતિમ સમય આવી પહોંચે છે. મને એંસી વર્ષ થયાં છે, અને હું ભાંગેલા ગાડા જેવો થઈ ગયો છું. મારું શરીર વધારે પડતી સંભાળ રાખીને ચાલુ રાખી શકાય તેમ છે. જ્યારે હું બહારના વિષય છોડીને આંતરુ ધ્યાનમાં ઊતરી જાઉં છું, ત્યારે જ મારું શરીર શાંતિ અને સુખ અનુભવે છે. આનદ ! તો હવે તમે જ તમારો દીપ બને; તમે જ તમારૂં શરણ બને. ધર્મને દીપ બનાવી તેને જ વળગી રહે ધમને શરણ બનાવી તેને જ વળગી રહે. આ સિવાય અન્ય કોઈને તમે તમારો દીપ બનાવશે નહીં, તમારું શરણ બનાવશો નહીં. જે કઈ ભિક્ષુ
૧. દીપ પ્રકાશ પ્રસારી સાચો માર્ગ દર્શાવે છે. અહીં આત્મામાં જ્ઞાનને પ્રકાશ પ્રસારી અધ્યાત્મને સાચે માર્ગ દર્શાવનાર.
૧૫૪
આત્માન દ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
