________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બુધે ઉત્તર આપ્યો કે બને ત્યાં સુધી સ્ત્રીઓની સાથે તમારે પ્રસંગ પાડે નહીં, પણ જે પ્રસંગ પડે તે મૃતિ જાગ્રત રાખીને સાવધાનીપૂર્વક વર્તન કરવું. ૫
વળી આનંદે પૂછયું કે “ભગવન્! પરિનિર્વાણ પછી અમારે આપના દેહની શી વ્યવસ્થા કરવી ? બુધે જવાબ આપ્યો કે, “આનંદ! તથાગતના પરિનિર્વાણ પછી તેના દેહનું સન્માન કરવાની ભાંજગડમાં પડીને તમે તમારા સાધનાકાર્યમાં વિક્ષેપ પડવા દેશે નહીં, પરંતુ સાવધાનીપૂર્વક, ઉત્સાહપૂર્વક, ઉદ્યમપૂર્વક તમારા કલ્યાણના કાર્યમાં લાગી જજે. તથાગતના અનુયાયી સમુદાયમાં રાજાઓ, બ્રાહ્મણે અને અન્ય ગૃહસ્થીઓ છે. તે તથાગતના દેહની સન્માનપૂર્વક ગ્ય વિધિ કરશે.”
આ સમયે આનંદ વનમાં એક બાજુએ ગયે. “અરેરે ! હું તે હજી શિખાઉ અવસ્થામાં છું. મારે મારો ઉદ્ધાર સાધવાનું બાકી છે, અને ભગવાન તે દેહમુક્ત થવાની તૈયારીમાં છે. મારું શું થશે?” એમ વિચારી રડવા લાગ્યો. તેને બોલાવીને બુધે કહ્યું :
રડ મા, આનંદ! શોક ન કર. સર્વ પ્રિય વસ્તુથી આપણે વિયોગ થશે તેમ મેં અગાઉ કહ્યું નથી ? વસ્તુના જન્મની સાથે જ તેમાં તેને વિનાશનાં બીજ પણ સુષુપ્ત રહેલાં હોય છે, તે પછી, જે વસ્તુ જન્મ પામી છે, તેને નાશ ન થવા દેવું તે શું શક્ય છે? તે તથાગતની મન, વચન અને કાયાથી ભક્તિભાવપૂર્વક સેવા કરી છે. જે તે પ્રયત્ન કરીશ, તે ચેડા જ સમયમાં અહંતું પદ પામીશ.”
ભ. બુદ્ધ પરિનિર્વાણ પામવાને છે એ સમાચાર કુમિનારામાં પહોંચતાં જ ત્યાંના મલ્લો સ્ત્રી પુત્રાદિકને લઈને ભગવાનના અંતિમ દર્શન માટે શાલવનમાં દેડી આવ્યા. પ્રત્યેક મલ્લ સ્ત્રીપુરુષને તેમનાં કરચાકર સહિત વારાફરતી દર્શન કરાવવા માટે પૂરતો સમય ન હતા. એટલે આનંદે મલ્લકુળમાંના મુખ્ય મુખ્ય મદ્યને બુદ્ધ પાસે લાવી નમસ્કાર કરાવ્યા, અને “ભગવન્! આ અમુક મલ્લુ પિતાની સ્ત્રીઓ, બાળક, સંબંધીઓ, નોકરચાકર સહિત આપને નમસ્કાર કરે છે” એમ કહી બુદ્ધને તેમની ઓળખ કરાવી.
આ સમયે સુભદ્ર નામને એક પરિવ્રાજક પણ આવ્યો. તેને કેટલીક શંકાઓ હતી. તે બુદ્ધને અનુયાયી ન હતા, પણ તેને લાગ્યું હતું કે સમણ ગૌતમ તેની શંકાઓનું નિરસન કરશે. એટલે તેણે આનંદ પાસે જઈને કહ્યું કે “આનંદ ! તથાગતને જન્મ આ લેકમાં કવચિત્ જ થાય છે. મેં સાંભળ્યું છે કે આજ રાત્રે સમગ્ર ગૌતમનું દેહાવસાન થવાનું છે. તે જે કાંઈ કહેવાનું હોય, તે ટૂંકમાં કહીને તેઓ મારી શંકાઓનું નિરાકરણ કરશે?” આનંદે જવાબ આપ્યો કે “સુભદ્ર! અત્યારે તું તથાગતને ત્રાસ ન આપ. તથાગત તદ્દન થાકી ગયા છે.”
૫. બુધે પિતાના ધર્મનું રહસ્ય પુરૂ પ્રમાણે જ સ્ત્રીઓ માટે પણ સમજવું શક્ય છે અને સ્ત્રીઓને ધર્મને સાક્ષાત્કાર થઈ શકે છે એ સ્વીકાર્યું હતું અને સ્ત્રીઓને દીક્ષા આપી હતી. પરંતુ ભિક્ષુ અને ભિક્ષણીઓના પરસ્પર સંપર્ક બાબતમાં તેઓ હંમેશ સચિંત રહેતા.
૬. નિર્વાણમાઈની ચાર પાયરીઓ છે-સંતાપન્ન, સકદાગામી, અનાગામી અને અહંત, આનંદ હજી પહેલી સેતા પન્નની પાયરીએ હતે.
જુલાઈ, ૧૯૭૮
૧૫૭
For Private And Personal Use Only
