________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શાંત અને પ્રસન્નતાથી કાર્ય કરવા, જેથી કરેલા સ્વભાવની શોધ કરવી હોય તે તેના હમેશનાં કામ નિષ્ફળ ન જાય આ કાય મેં કર્યું છે, કર્મો તરફ ધ્યાન રાખવું. ચિત્તનું સમત્વ જાળવી તેનું ફળ મને મળશે વગેરે સંશ રાખવા જ રાખે તેને જ મહાન પુરુષ કહેવાય. ચિત્તને નહિ અથવા આનું ફળ મને મળશે કે નહિ એવી પ્રેમથી વિશાળ કરવાથી તથા એકાગ્રતા કેળવ. વિચારણા પણ ન કરવી. ધીરજનાં ફળ મીઠા, વાથી મને સાત્વિક થાય છેહું મન અને માટે જ વૈર્યથી મહેનત કરવી. પ્રાણીમાત્ર તરફ શરીરથી અલગ છું, એવા વિચારોથી છે ભરપુર પ્રેમ રાખ. આમા એક જ છે એવા દઢ વિચા- છે તે જ મુક્તિગમન માટે યોગ્ય થાય છે. રવા ચગ્ય કામ કરવા. આ પણ હાથમાં ગમે શક્તિ મુજબ સેવા કરવી, નિર્મળ પ્રેમ તેવું (નાનું કે મોટુ) કાર્ય હોય તો પણ તેને રાખ, સર્વનું કલ્યાણ થાય એવા કાર્યો કરવા, એકાગ્રતાથી પુરૂં કરવું. જે કમ આપણે કરીએ જ્ઞાન, સત્તા અને ધનનો ઉપયોગ પરોપકારથી છીએ તે પાવનકારી છે જે કમ આત્માને ઈશ્વન કરે. જ્ઞાનાવરણીયાદિ આઠ કર્મોથી આત્મા રની બાજુમાં લઈ જાય છે તે કમ ઈશ્વર ભક્તિ લાખ નિમાં ભટકે છે. તો આ સર્વ કર્મોને કહેવાય છેમનુષ્ય જે કાર્ય કરે છે તે શા બાળવા-ચૂરેચૂરા કરવા સર્વ પ્રત્યે દયા ભાવ માટે? કયા હેતુથી ? તે લક્ષમાં રાખવું જોઈએ. રાખી, મારો આત્મા છે તે જ બીજાને આત્મા ચિત્ત મે એવા કાર્યોથી હંમેશા દૂર રહેવામાં છે તેવા વિચારોથી આત્માને નિર્મળ કરી જન્મ જ ફાયદે હોય છે.
મરણના ફેરાથી બચી સાક્ષાતુ સુખ મેળવી સાથે મહાન કાર્યોને ગતિમાં મુકનાર શક્તિ બીજાના પણ આત્માનું કલ્યાણ થાય એવા શરૂઆતમાં અવ્યક્ત જ હોય છે. મનુષ્યના કાર્યો હંમેશા કરવા જોઈએ
1 સસુખ અંતરમાં છે નકામે સમય ગાળવાથી પાછળથી પશ્ચાતાપ પાત્ર બનવું પડે છે. સમયની કિંમત નથી. સમયની અમૂલ્યતા સમજ્યા વિના જીવ ચેતી શક્તા નથી. ફેગટ ગપ્પા માગ્યાથી મહત્તા પ્રાપ્ત થતી નથી. ધર્મકાર્યમાં જ સ્વજીવનની સાફલ્યતા ઉત્તમ પુરુષે સમજે છે. કોઈની આજીજી નહિ કરતાં પ્રમાણિકપણાથી આત્મોન્નતિ કરવામાં પ્રયત્નશીલ થવું. વક્તાના હૃદયને મર્મ જાણ્યાથી સુજ્ઞપણું પ્રાપ્ત થાય છે. વક્તાનું હૃદય અવગાહવામાં પરીક્ષકની હશિયારી છે. વક્તા અને શ્રોતાનાં હૃદય ભિન્ન હોય તે મર્માસ્વાદ ચખાતે નથી. શ્રોતાનાં હૃદય પ્રકાશવામાં વક્તાની હશિયારી છે. સર્વ જ્ઞાનમાં અનુભવજ્ઞાન ઉત્તમ છે જ્ઞાનીનું હૃદય ભવ્ય જીને ઉત્તમ પ્રકાશ આપે છે. જ્ઞાનીના હૃદયનું અવગાહન થવું દુર્લભ છે. મનુષ્ય ક્ષણે ક્ષણે નવું શીખે છે. પોતાની ઉત્તમતા અન્યને દેખાડવા કરતાં પિતાના આત્માને દેખાડે તેમાં જ કાર્યદક્ષતા છે. વક્તાના વચન પર શ્રદ્ધા થયા વિના ભક્તિભાવ ઉત્પન્ન થતા નથી. વિચાર, ઉચ્ચાર અને આચાર એ ત્રણ વસ્તુ એક સ્થાને હોય તે પૂર્ણ ભાગ્યનું ચિહ્ન જાણુવું. નીતિધર્મનું વરૂ૫ વીતરાગ પ્રભુએ યથાર્થ કહ્યું છે. વિનય ભક્તિ વિના આત્મશક્તિ ખીલતી નથી. હે ગૌતમ ! સમય માત્ર પણ પ્રમાદ ન કર, આ વાક્યની ઉત્તમતા પુનઃ પુનઃ વિચારવા યોગ્ય છે.
આધ્યામિ જ્ઞાનવાળું જીવન સત્યસુખ આપે છે. કવિ અને ધ્યાની ચિત્તની એકાગ્રતાથી કાર્યસિદ્ધ કરે છે. શ્રી વિરપ્રભુએ આત્મશક્તિનું અદ્ભુત સ્વરૂપ ઉપદેર્યું છે, પણ સમજ્યા વિના અંતરમાં અંધારું છે. આત્મસ્વરૂપ-રમણતામાં ચિત્તવૃત્તિ વિશ્રાંત થતાં સહજાનંદની ખુમારી પ્રગટે છે. ઉપાદેય બુદ્ધિ અને ઉપાદેયનું આચરણ મહાદુર્લભ છે. હેય, રેથ અને ઉપાદેયનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજવાથી સત્યવિવેક પ્રગટે છે શબ્દ, જ્ઞાન અને વતુ એ ત્રણ પ્રકારના પદાર્થ છે. જ્ઞાનરૂપ અગ્નિ સર્વ કર્મ બાળીને ભસ્મ કરે છે. ખરેખર સસુખ અંતરમાં છે.
– આચાર્ય બુદ્ધિસાગરસૂરી ૧૬૨
આત્માન દ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
