Atmanand Prakash Pustak 063 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

વિકસિત તેટલું સુક્ષ્મ પણ પાલન કરી શકે. ગૃહસ્થને સાધનથી થતી ઘોર હિંસાનું ભાન કરાવવાની અને જીવન નિર્વાહ માટે કોઈને કોઈ ધંધાકીય પ્રવૃત્તિ જીવનમાં યાંત્રિક સાધનોથી મળતા સુખ સગવડને કરવી પડે છે. જીવનધારણ માટે આહારાદિક જેમ બને તેમ ત્યાગ કરવાને ઉપદેશ આપવાની ખાનપાન વસ્ત્ર ધારણ ગ્રહવાસ વિગેરે શરીરને લગતી જરૂર છે. પાંચ વ્રતમાં પ્રથમ સ્થાન પામનાર આવશ્યક પ્રવૃત્તિ કરવી પડે છે. તેમાં જીવોની હિંસા અહિંસાવ્રતના આજીવન ઉપાસક જેને ધર્મગુરૂઓએ થાય તે દોષ હોવા છતાં ઈરાદાપૂર્વક અથવા જરૂર લેકે અહિંસાનું હાર્દ સમજે, તેનું પાલન ઓછું વગરના મોટા આરંભ સમારંભ પૂર્વક કામધંધાથી થાય તે પણ હાલના ઘેર હિંસાના વ્યાપક સ્વરૂપ થતી હિંસાના પ્રમાણમાં તે અલ્પષ છે. જેમ બને વિષે જાગૃત રહે, અને જીવનમાં એક વખત તેમાંથી તેમ જીવોની ઓછી હિંસા થાય તેમ જીવન પ્રવૃત્તિ પશ્ચાતાપૂર્વક પાછા હઠવાની વૃત્તિ રાખે તેમ સર્વ ચલાવવાની, ઉદ્યોગધંધા અને ગમનાદિક પ્રવૃત્તિ જેના આત્મકલ્યાણ અર્થે સુરૂચિ-મેળ–શૈલીથી કરવાની દરેક આત્મશૈયાર્થી ગૃહસ્થની ફરજ છે. સતત ઉપદેશ આપતા રહેવાની જરૂર છે. હાલમાં પણ આ કાળમાં તે સંબંધે ઘણીજ મુશ્કેલી છે. ચાલતી ધર્મની વધારે પડતી દ્રક્રિયાઓ ઉપર પ્રાચીનકાળના હાથ ઉદ્યોમથી ચાલતા અભ્યારંભી ભાર આપવાને બદલે અહિંસાના ભાવનાત્મક ઉપદેશથી કામધંધા તથા સાદા જીવનને કારણે અહિંસાનું પાલન જે કાંઈ હિંસામય પ્રવૃત્તિ ઓછી થાય તેમાં સર્વ સુલભ હતું. પણ હાલના યાંત્રિક બળથી ચાલતા પ્રાણીઓનું કલ્યાણ છે. ધાર્મિક ક્ષેત્રે મોટે ભાગે લગભગ દરેક કામ ધંધા ઉદ્યોગ, માજશેખના વધી અવિવેક અજ્ઞાનના કારણે હિંસા થાય છે, તેને એક પડેલ સાધનો, રે મોટર સ્ટીમર હવાઈ જહાજના દાખલે સિદ્ધાચળ ગિરિરાજ ઉપર આદીશ્વર દાદા વિગેરે મુસાફરી માટેના સાધન વિગેરેથી એકેન્દ્રિયાદિ ભગવાનની મૂર્તિને ચડાવાતા સંયથી વીધેલા પુષ્પોની છની કલ્પી શકાય નહિ તેવી ઘેર હિંસા ચાલી ઢગલાબંધ માળાઓ છે. પુષ્પપૂજાનું મહત્વ ઘણું છે. રહી છે. ધાર્મિક ક્ષેત્રે પણ હાલના યંત્રબળથી ચાલતા પણ સોયથી વીધેલા પુષ્પોની માળા અહિંસાના ઉપદેશક પણ સાધનોનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. હાલની ભગવાન ઉપર ચડાવાય નહિ એટલે વિવેક રાખવાની લગભગ દરેક પ્રવૃત્તિમાં હાલના યાંત્રિક સાધનોથી અને ધર્મગુરૂઓએ તે બંધ કરાવવા ઉપદેશની જરૂર થતી ઘેર હિંસાને ભાગ્યે જ કોઈ વિચાર કરે છે. છે. જ્ઞાન વગરની ક્રિયા ઉપર વધારે પડતા ભારને
વાપરી જેવા તીર્થમાં જળમંદિરમાં દીવાળીના કારણે ધાર્મિકક્ષેત્રે એવા અવિવેક અજ્ઞાન ભરેલી ઘણી દીવસોમાં રાત્રીના વીજળી પ્રકાશથી અસંખ્ય લાખે પ્રવૃત્તિ ચાલે છે અને નાના એકન્દ્રિયાદિક ની કરડે છવાતની થતી હિંસા ધણુએ નજરે જઈ વિના કારણે હિંસાના ઘણા દાખલા મળી આવે છે. હશે. જયાં ધાર્મિક ક્ષેત્રે આ અવિવેક ચાલતા યોગ્ય જ્ઞાન સમજ મળે તે સહેલાઈથી તે ઘણું હોય ત્યાં સંસારિક ક્ષેત્રે ચાલતી હિસાને કોણુ સધરી શકે તેવું છે. વિચાર કરે. અહિંસા અને જીવદયા ફક્ત માનવ. હવે આત્મદષ્ટિથી હિંસા અસિાને વિચાર જાત અને બહુ થેડા પશુ પક્ષી પૂરતી જ પાળવાની કરીએ છવ માત્રને સુખ જોઈએ છે. દુ:ખ કેાઈને હોય તેમ હાલની સ્થિતિ છે. આ વિપરિત વિષમ પણ જોતું નથી. પણ આ સંસારમાં જીવન સાથે કાળમાં આત્માથી જનેએ અહિંસાનું પાલન મરણ અનિવાર્ય રીતે સંકળાએલું છે. અને જ્ઞાની કેમ વધારે થાય તે વિષે વિશેષ જાગૃત રહેવાની પુરૂષોએ કહ્યું છે તેમ અને આપણે ૫ણું પ્રત્યક્ષ જોઈ ફરજ છે, અને ધર્મગુરુઓએ તે બાબત કાંઈ શકીએ છીએ કે મરણ જેવું એક પણ કારી વેદના વિશેષ થઈ શકે નહિ તે પણ લેકને હાલના યાંત્રિક દુઃખ નથી દરેક જીવને આપણી માફક જ આત્મા
આમાનંદ પ્રકારો