________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
કાર
સમાનનામક મુનિવરો: લેખાંક ૪
www.kobatirth.org
(‘મેષવિજય’ નામક શ્રમણા)
સમકાળે તેમજ કાલાંતરે એકજ નામની સમાનનામક વ્યક્તિ હોય છે આમાં જૈન મુનિવરેતા શ્રમણાનો પણ સમાવેશ થાય છે. એથી કેટલીકવાર ગોટાળા ઉદ્ભવે છે. એમાંથી મારા જેવા ખચી શકે એ આશ્ચયથી મે “સમાન-નામક મુનિવરા” નામની લેખમાળા શરૂ કરી હતી એના નિમ્નલિખિત ત્રણ લેખાં અત્યાર સુધીમાં પ્રસિદ્ધ થયા છે. લેખાંક ૧ ‘શાન્તિ’નામકસરિ
[ જૈન સત્ય
પ્રકાશ (વર્ષ ૧૫), ]
લેખાંક ૨: મહેશ્વર' નામકસૂરિ
જૈ. સ. મ.
(૧. ૬, અં. ૬)]
લેખાંક ૩: ‘મુનિચન્દ્ર’ નામક મુનિવરા [ જૈ. સ. પ્ર. (૧. ૧૬, અં. ૯, ૧૦ ]
આ વિષયના મારા કેટલાક લેખા અમુદ્રિત છે. એ પૈકી ઉપર્યુક્ત એક લેખ આજે પ્રકાશનાથે રજૂ કરૂ છુ.
વિક્રમની અત્તરમી સદી પૂર્વે । ‘મેવિય’ નામના કાઈ જૈન શ્રમણ થઇ ગયાનું જાણવામાં નથી. એ સદીમાં આ નામના જે શ્રમણા થયા છે તેમને વિષે થાડુ ક કહીશ.
(૧) ‘ખરતર’ગચ્છના મેવિજય. એ સમયસુન્દરમણના શિષ્ય થાય છે. એમને માટે આ ગણિએ વિ. સ. ૧૬૭૨માં વિશેષશતક રચ્યું હતું. આની એક હાયપેાથી કર્તાએ જાતે પોતાના આ મેષવિજય નામના શિષ્ય માટે પાટણમાં લખી હતી. એમાં એમણે એ વર્ષે પડેલા ભયંકર દુકાળનુ વર્ગુન કર્યું' છે. એમાં સૂચવાયું છે કે એક મણુ અનાજના ભાવ પાંચ રૂપિયા હતો.
(૨) ઉપાધ્યાય મેષવિજય વિજય પ્રશસ્તિ
સમાનના સુનિવરો
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(લે પ્રા. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા એમ. એ.) નામના મહાકાવ્ય (પૃ. ૫૭-૫૯૮ )માં એમના ઉલ્લેખ છે, એ વિ. સ. ૧૬૫૬માં ‘ઉપાધ્યાય’ બન્યા હતા.
જુએ જૈન સાહિત્યના સક્ષિપ્ત ઇતિહાસ (પુ. ૬૫૫, ટિ. ૫૩૭) દિગ્વિજય મહાકાવ્યની પ્રસ્તાવના (પૃ. ૩)માં આ ઉપાધ્યાયને વિષયતિલકર્માર રાસમાં નિર્દેશાએલા નન્દ્રિવિજય વાચકના સમાનશીલ સહકારી કથા છે.
(૩) મહેાપાધ્યાય મેવિજયશુ. એએ ‘જગદ્ગુરૂ’હીરવિજયસૂરિના સંતાનીય થાય છે. એમના ગુરૂનું નામ કૃપાવિજય અને ગુરૂનુ નામ ક્રમવિજય છે. એ મેરૂવિજયના ગુરૂ અને સુન્દરવિજયના ગુરૂ થાય છે. એ ન્યાયવિશારદ
ન્યાયાચાય યશવિજયગણના સમકાલીન થાય અન્યના ઉલ્લેખ કર્યો ડાય એમ જણાતુ નથી, જોકે છે, પરંતુ તેમાંથી એકે પેાતાની ક્રાઇ કૃતિમાં અને તપા’ગચ્છના છે અને એક જ પૂજના સતાના છે એટલુંજ નહિ પણ એકાદ સમાન વિષય તા બંનેએ નિરૂપ્યા છે. મહાપાધ્યાય મવિજયગણિ વિષે
એમના જીવન અને કથનને અંગે છૂટાછવાયાં વિવિધ લખાણા થયાં છે. એમાં એમના જીવન વિષે તેમજ એમણે રચેલા સાહિત્ય વિષે માહિતી અપાઈ છે. એના આધારે એમને અંગે શ્રી હરિભદ્રસૂરિ, વિનયસૌરભ અને યાદહનની જેમ એક પુસ્તક તૈયાર કરવાની મારી ભાવના છે. અત્યારે તો અહીં એટલુંજ કહીશ કે એમણે વ્યાકરણ, જ્યાતિષ, લલિત સાહિત્ય, ન્યાય અને અધ્યાત્મ સંબંધી કૃતિ રચી છે. લલિત સાહિત્યમાં પાદપૂર્તિ રૂપ કાવ્યા તેમજ અનેકા કૃતિા તરીકે પંચતી સ્તુતિ તથા સપ્તસન્માન મહાક્રાવ્ય અનેરી ભાત પાડે છે. [ અનુસ'ધાન પૃ. ૧૭૨ ઉપર ]
For Private And Personal Use Only
૭૫
