________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ખીજા
કર્માધીન છે. સુખ આપવા માટે નિમિત્ત રૂપ બની શકે. સુખપ્રાપ્તિ માટે બીજા ગમે તેટલા ઉપદેશ સલાહ સહાય આપે પણ કેટલાકના નસીબ જ એવા ફૂટેલા હાય છે કે તેને સુખ પ્રાપ્ત થાય જ નહિ, લેાકાને સુખના માર્ગે લઇ જવા ધણા તીર્થંકરા, પયગભરા, ધર્માત્મા ચક્રવર્તીઓ થઇ જવા છતાં અને તેમના ધણા ણા ઉપદેશ પ્રયાસ છતાં સર્વાં પ્રાણીઓનું તે શું, સધળા મનુષ્યા કે મેટા ભાગના મનુષ્યનુ પશુ સુખ કાઇ કાળે કાઇથી સાધી શકાયું નથી. કારણ સુખ કે દુઃખ એ પ્રાયઃ દરેકને પાતપોતાના કમને આધીન છે, બીજા ફકત નિમિત્ત સહાયરૂપે કામ કરી શકે છે. જ્યારે અહિંસાનું પાલન સ્ત્રાધીન હોઇ પોતાના આત્મવિશ્ચાસ અનુસાર સત્ર સર્વાં જીવા પ્રત્યે થઇ શકે છે. કેાઈ પશુ જીવની હિંસા થાય નહિ તે રીતે સર્વ શ્રેષ્ઠ યેગી પુષ। જીવન જીવી શકે છે. જ્યારે દરેક જીવને સુખી કરવાનું ગમે તેવા મહાયેાગી માટે પશુ શકય નથી. એ મર્યાદા સમજાય તે જૈન ધર્મીમાં અહિંસાને કેમ પ્રાધાન્ય આપેલ છે તે સમજાશે આ લેકમાં સર્વ દુઃખનું મૂળ હિંસા છે. સર્વાંત્ર સર્વ જીવામાં સ પ્રત્યે અહિંસાનું સ્થાપન થાય અન્યને દુઃખ દેવા રૂપ હિંસાને ત્યાગ થાય તે સત્ર સુખનુ સામ્રાજ્ય સ્થપાય. જ્યાં જ્યાં દુઃખ અને દુઃખ દેવા રૂપ કારણાના અભાવ હોય છે ત્યાં હંમેશાં સુખ ઢાય છે અને પેલિક બ્રા ધા સુખ સાધતા છતાં ઘણું દુઃખ અનુભવાય છે. આત્મ-અનાત્મક તત્ત્વની, ચૈતન્ય અને જડ તત્ત્વની સૂક્ષ્મ વિચારણા કરવામાં આવે તે ચૈતન્ય આભાતત્ત્વ હમેશા શાશ્વત સુખ સ્વરૂપી છે અને જય અનાત્મક પુદ્ગલ તત્ત્વ કેટલીકવાર શારીરિક માનસિક સુખરૂપ લાગે છતાં નિત્ય પર્યાયશીલ સુખ કરતાં પ્રાયઃ દુઃખ સ્વરૂપી છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રૂપ વિકાસ સુખી જીવન વ્યવહાર માટે ઉપકારક ચવાય નહિ. આ પહેલાના જે માસના અંકમાં પÇરોપ્રોજ્ઞીવાનામ્ સૂત્ર ઉપરના લેખમાં વિવેચન કરી જીવાનુ` કા` એક બીજાને મદદરૂપ ઉપકારી થવા દર્શાવેલ છે. એક બીજા જીવે વચ્ચે પ્રેમભાવ, મૈત્રીભાવ, કરૂણાભાવ હોય તેા, અથવા અRsિ'સાને વિધેયાત્મક દ્રષ્ટિએ વિચારતાં જીવદયા ભાવ હાય તા તે સાર્થક થઈ શકે. ધ્યાભાવ
વગરની અહિંસા નિર્ગુણી બની જાય. પશુ પક્ષીએ અને નાના ક્ષુદ્ર જતુએ પણ ધણીવાર એક બીજાને મદદરૂપ થઈને વન વ્યવહાર ચલાવે છે. તે શક્તિશાળી શ્રેણી સમજણુ વિવેક બુદ્ધિ ધરાવતા મનુષ્યાગ્મે પોતાની શક્તિ અનુસાર ખીજાને મદદરૂપ થવા સમજાવવાની જરૂર નથી. તેવી રીતે ઘણા શક્તિશાળી સુખી મનુષ્યો પોતાના દ્રવ્યાદિક સાધનાને ખીજા મનુષ્ય અને પ્રાણીઓના દુઃખ દૂર કરવા અને તેમને જીવનવ્યવહાર સુખી બનાવવા ઉપયોગ કરે જ છે. સાધુ સંત પુરૂષો ાસે લક્ષ્મી ધન ન હોય પશુ વિદ્યાધન જ્ઞાન બળ ધણું હોય છે તેને ઉપયોગ ખીજાને સુખ સાધવા માતા ઉપદેશ આપવામાં કરે છે. આ દુ:ખી સંસારમાં જીવેને સન્માર્ગે લાવવા તેમનુ આત્મકલ્યાણુ રૂપ પરમચૈય સાધવા અત્યંત કરૂણુભાવ પેદા થાય ત્યારે તી કર નામ કર્મ બંધાય છે, નિકાચિત થાય છે અને સમવસરણુમાં પ્રવચન દેશના રૂપે ધ' તી' સ્થાપના રૂપે વેદાય છે. તીથકર ભગવાના ઉપકારની ક્રાઇ તુલના થઇ શકે તેવું નથી. તેમના જીવનમાં સ ના પ્રત્યે અહિ'સા અને કરૂણાભાવ રામેરામમાં વ્યાપ્ત હાય છે. એવા તીથંકર ભગવાનું શાસન પામીને આપણે દુ:ખી જીવાને મદદ કરવા, તેમને સન્માર્ગે લાવવા યથાશક્તિ યાભાવનું કરીએ તે યાગ્યજ છે. પણ અગાઉ કહ્યું તેમ સ જીવા અંતે પોતપોતાના કર્મને આધીન હોવાથી આપણી ગમે તેવી પરંપકાર બુદ્ધિ હોય, ખીબના
પાલન
પશુ એકલી નિષેધાત્મક અહિંસાથી દુનિયા વ્યવવાર ચાલે નહિ. વ્યક્તિ વિશેષે અહિંસાનુ
સંપૂર્ણ' પાલન શકય છે પણ તેથી ખીજાના સુખ-દુઃખા દૂર કરવાની અને તેમને સુખ આપવાની ગમે
r
આત્માનદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
