________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
એક શરતે. ભેામ અને ત્યાગ એ એક જ સિક્કાના એ પાસા જેવા હાવા છતાં ત્યાગના માર્ગે જે શાંતિ અને આનંદ મળે છે, તેવા જ શાંતિ અને શાનદ ભોગના માર્ગે પણ મળી શકે એ વાતમાં મને શકા રહે છે, એટલે...'
અધવચ્ચેથી મુનિરાજને ખેલતા અટકાવી, તેમને શું કહેવુ છે તે જાણે એ સમજી જ ગઇ હાય એમ દેવદત્તા મેલી: ‘આપણુા તેની શંકા ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારની હાવા છતાં તેની ભૂમિકા એક સમાન છે, અને તેના નિચોડ માટે જ આપણે આ પ્રયાગ કરવાના છે. પ્રત્યેક જીવન એક પ્રકારની પ્રયાગથાળા જેવુ છે. આ પ્રયોગના અ ંતે ભેગ અને યાગ આપણા માટે ભિન્ન ભિન્ન વૃત્તિરૂપ મટી એકરૂપ બની જશે. એ વખતે જેટલી સહેલાઈથી સાપ પેાતાની
કાંચળી ફેંકી દે છે, તેટલી જ સહેલાઇથી આપણું
ભાગના માગ તજી દેશું. પણ એ પરિસ્થિતિમાં પ્રાપ્ત થનાર યોગ સાધના એ આપણા સ્વાવિક ધર્મ બની રહેશે, માહ અને દુઃખના કારણે ઉત્પન્ન થયેલ વૈરાગ્યના જોરે માથે બેસાડી દીધેલા અગર એદી લાધેલા નહિ.’
પછી તે। નર્દિષેણુ અને દેવદત્તાને ગૃહસ્થાશ્રમ રારૂ થયા. ન દિષષ્ણુ ભારે વિચક્ષણ હતા. એક બાજુથી. નકીના પ્રાસાદના એક ભાગને ઉપદેશગૃહ બનાવી દરાજ દશ જણુને પ્રતિખેાધ પમાડી દીક્ષા માટે તૈયાર કરતા, તો બીજી બાજુ દેવદત્તાની સાથે ચિત્ર શાળામાં વિરાજતા હોય ત્યારે અંતે પાત્ર યૌવનના માદક નશામાં ચકચૂર થઇ જતા. અન્યાઅન્ય એક ખીજામાં પેાતાના પ્રાણ પાથરી દીધાં અને જીવનનું પ્રથમ સોપાન મંગળરૂપ ખની ગયું. ભિન્ન ભિન્ન શરીર અને આત્માને બદલે ખે શરીર્ અનેબે આત્માએએ એવી તો એકલતા પ્રાપ્ત કરી, કે જાણે એ ભિન્ન ભિન્ન દેહમાં એક જ અવિભક્ત આત્મા નરસી રહ્યો હાય ! લેાકેા એમને ગૃહસ્થાશ્રમ જોઇ એટલી ઉતાં: ખરેખર ! આ દંપતીએ ભેગને યાગમાં પલટ્યો છે
અહિંસા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અને ચેગન ભાગમાં રૂપાંતર કર્યું છે.' ત્રાજવાના એક પલ્લામાં ભાગ અને બીજા પલામાં યાગને રાખી ત્રાજવાની દાંડી એમણે સમતોલ રાખી હતી, કાઈ એક બાજુ જરાએ એ નમતી દેખાતી નહેતી.
ન
આ રીતે બાર વરસ વીત્યા. એક દિવસે ન વિષ્ણુ નવ જણને પ્રતિષેધ પમાડી દશમા એક સાનીને દીક્ષાના માર્ગે જવાનું સમજાવતાં કહી રહ્યા હતાઃ ચંદનવૃક્ષ થકી ઉપજેલા અગ્નિ પણ જેમ દઝાડે છે, તેમ ધ થકી ઉપજેલા ભાગ પશુ પ્રાયે જીવને અનરૂપ થાય છે, તેથી જ જ્ઞાન પુરુષએ કહી દીધું કે ભાગની ઉત્પત્તિમાં પાપ છે, ભાગની પ્રાપ્તિમાં ૫૫ છે અને ભાગનાં ઉપભેગમાં પશુ પ!પ છે.’
દેવદત્તા જેવી સાહામણી અને નમણી નારીની
સાંનિધ્યમાં રહેવા છતાં ન દિષે
આવા ઉપદેશ
આપી રહ્યા હતા, એટલે પેલા સાની જરા ઉશ્કેરાયા અને કાંક આવેશમાં આવી જઈ ખેલ્યે: ‘ભોગની ઉત્પત્તિમાં પાપ, ભાગની પ્રાપ્તિમાં પાપ અને ભાગના ઉપભાગમાં પણ જો પાપ રહ્યું હોય, તે પછી એવા ભાગા ભાગવતા તમે અહિં કેમ પડી રહ્યા છે ? '
બરાર એજ સમયે નદિષણને ભાજન અર્થે તેડવા દેવદત્તા ત્યાં આવી. પેલા સાનીએ દિને પૂછેલા પ્રશ્ન સાંભળી તેના હૃદયને એક પ્રકારના આંચકા લાગ્યા. નર્દિષેણે સ્વસ્થ રહી કહ્યું : બધું ! મનના ઉપર કાઇ પદાર્થના આષાત થવાથી મન પ્રતિક્રિયા કરે છે અને મનની આ પ્રતિક્રિયા જે રૂપ ધારણ કરે છે, તે રૂપમાં આપણે તે પદાર્થ જોઇ શકીએ છીએ. એક ક્ષુદ્ર જંતુ કાલુ માછલીની છીપમાં પ્રવેશ કરીને તેના શરીરમાં ખંજવાળ ઉત્પન્ન કરે છે, અને તેથી કરીને માછલીના શરીરમાંથી એક પ્રકારના ચળકતા ચીકણા રસ ઝરીને તે જ ંતુની આસપાસ લપેટાય છે. આના પરિણામે અધાયેલા આકારને આપણે માતી કહીએ છીએ. આ રીતે,
For Private And Personal Use Only
૧૭૧
