Atmanand Prakash Pustak 061 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

ચાંગની પ્રાથમિક ભૂમિકા
જાય છે. ઇન્દ્રિયાના વશીકરણને એક માત્ર ઉપાય બતાવતાં કહ્યુ છે. કે ઃ
આત્મજ્ઞાન છે. અને આત્મજ્ઞાનથી જયાં સુધી વિષયામાંની નીરસતાને નિશ્વયન થાય ત્યાં સુધી ઇન્દ્રિયાનુ પ્રાબલ્ય મનને ઉભાગે લઇ ગયા સિવાય રહેતુ નથી. મન ઈન્દ્રિયાના પતિ બનવાને બદલે ગુલામ ખની જાય છે. અને પરિણામે ભવભ્રમણ ઘટવાને બદલે વધે છે.
યોગ માર્ગે જવાને માટે પ્રથમ પગથીયુ વિવેક છે જ્ઞાની મહાત્મા પુરૂષોએ પણુ વિવેકની મહત્તા
त्रिणया नाणं नाणाओ, दसण' दसणाओ चरण च । चरणाहि तो માલવા, भोक्खो सुक्ख निराबाह ॥ અર્થાત વિવેકથી જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. જ્ઞાનથી ન પ્રાપ્ત થાય છે. દર્શનથી ચારિત્ર પ્રાપ્ત થાય છે. અને ચારિત્રથી મેક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે. અને માક્ષમાં નિરામાધ સુખ રહેલુ છે.
ધાર્મિક ક્રિયાના ભેદામાં મુંઝવું નહીં
સજ્ઞ પરમાત્માની એવી આજ્ઞા છે કે ધર્મક્રિયાના ભેદોમાં મુંઝવું નહીં અને જે જે ક્રિયાથી અહિંસાદિ ગુÈાની ઉન્નતિ થાય તથા અન્તરાત્મદશાપૂર્વક પરમાત્મપદ પ્રગટે એવી સ ધર્મક્રિયાના ભેદોમાં સત્યતા છે અને તે અધિકારી ભેદે કરવી જોઈએ. મહાવીર પ્રભુના શાસનમાં ક્રિયાભેદે કલહતા ટળે અને પરસ્પર ગચ્છધરામાં ક્રિયાભેદે કલેશ ઈર્ષ્યા ટળે તેા તેઓની સમષ્ટિની ઉન્નતિ વિ તવેગે થયા કરે-એમાં કશું આશ્ચય નથી. આત્મજ્ઞાનિયા વિશેષ પ્રમાણમાં પ્રગટે અને તેએ ક્રિયાભેદામાં રાગદ્વેષના કાંટાએ પ્રગટે છે તેઓને દૂર ક૨ે તા કરોડો મનુષ્યેા પરસ્પરના શ્રેયઃમાં આત્મભાગ આપી મુક્તિ પ્રાપ્ત કરી શકે. આત્મજ્ઞાની સર્વ ધર્મક્રિયાઓમાં અને પરસ્પર ક્રિયા કનાએ તરફ સમાનભાવ ધારણ કરીને ગમે તે ગચ્છ– મતપંથ સૉંપ્રદાયમાં રહ્યો છતે। અન્તરથી નિલેપ અને બાહ્યથી સ્વાચિતકમ કરતા છતા મુક્તિને જરૂર પામે છે–એમાં અંશ માત્ર શકા નથી. જયારે આવી દશા છે ત્યારે સર્વ મનુષ્યાએ પરસ્પરમાં આત્મતા દેખીને શા માટે ધર્માન્નતિ ન કરવી જોઈએ ? અલબત્ત ધર્મોન્નતિ કરવી જોઈએ. વિવિધ ભેદવાળી ક્રિયાઓથી, વિવિધ ધર્મો પ્રવૃત્તિઓથી અનેકતા દેખાતી હાય અને તેથી ભિન્ન ભિન્ન ક્રિયાકારકૈાની ભિન્ન ભિન્ન પ્રવૃત્તિએ દેખાતી હાય તા તેનેા ઉચ્છેદ કરવાની કઇ પણ જરૂર નથી.
૧૪૩