________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૨
માત્માનંદ પ્રકાશ
પામ્યા અને દુઃખથી મુક્ત થયા. વર્તમાનકાળે પણ સર્વ દુઃખનું મૂળ સંયમ જે જે વિચારવાનો યથાર્થે સમાધાન પામે છે તે સર્વ દુઃખનું મૂળ સંગ (સંબંધો છે, એમ પણ તપુરમ ફળને પામે છે અને ભવિષ્યકાળે પણ જ્ઞાનવંતા એવા તીર્થંકરે કહ્યું છે. સમસ્ત જ્ઞાનીજે જે વિચારવાને યથાથે સમાધાન પામશે તે તે
પુરુષેએ એમ દીઠું છે. જે સંયોગ બે પ્રકારે તથા૫ ફળને પામશે. એમાં સંશય નથી.
મુખ્ય પ ણે ક હ્યો છે. અંત સંબંધીય અને શરીરને દુખ માત્ર ઔષધ કરવાથી મટી જતું આદ્યસંબંધીય અંતસંગને વિચાર થવાને આમાને હત, મનનું દુઃખ ધનાદિ મળવાથી ટળી જતુ હાય બાહ્ય સંગને અપરિચય કર્તવ્ય છે. જે અપરિઅને બાહ્ય સંસર્ગ સંબંધનું દુઃખ મનને કંઈ અસર
ચયની સપરમાર્થ ઈસા જ્ઞાની પુરુષોએ પણ કરી છે. ઉપજાવી શક્ત ન હોત, તે દુ:ખ મટવા માટે જે જે પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે તે તે સર્વે જીવેનું
ના સદુપાય. સફળ થાત, પણ જ્યારે તેમ બનતું જોવામાં ન સર્વ દુઃખને આત્યંતિક અભાવ અને પરમ. આવ્યું ત્યારે જ વિચારવાનેને પ્રશ્ન ઉત્પન્ન થયે અવ્યાબાધ સુખની પ્રાપ્તિ એ જ મેક્ષ' છે અને કે દુઃખ મટવા માટે બીજે જ ઊપાય હોવો જોઈએ; તે “પરમહિત છે. વિતરાગ સન્માર્ગ તેને “સપાય આ જે કસ્વામાં આવે છે તે ઉપાય યથાર્થ છે, છે, તે સન્માર્ગને આ પ્રમાણે સંક્ષેપ છે. અને બધો શ્રમ વૃથા છે, માટે તે દુ;ખનું મૂળ કારણ સમ્યગદર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમચારિત્રની જો યથાર્થ જાણવામાં આવે અને તે જ પ્રમાણે ઉપાય એકત્રતા તે મોક્ષમાર્ગ' છે. સર્વાના સાનમાં ભાસ્યકરવામાં આવે તે દુઃખ મટે; નહીં તે નહીં જ મટે.
માન તની સમ્યક પ્રતીતિ થવી તે “સમ્યગ્દર્શન' જે વિચારવાને દુઃખનું યથાર્થ મૂળ કારણ
છે; તત્વને યથાર્થ બોધ છે તે “સમ્યગજ્ઞાન” છે. વિચારવા ઉત્કંઠિત છતાં કોઇ જ તેનું યથાથ સમા- ઉપાદેય તત્વનો અભ્યાસ કે તે સમ્યક્રયારિત્ર' છે. ધાન પામ્યા અને ઘણું યથાર્થ સમાધાન નહીં
શુદ્ધ આત્મપદ સ્વરૂપ એવાં વીતરાગપદમાં સ્થિતિ થવી પામતાં છતાં મતિયામાતાદિ કારણથી યથાર્થ સમા- તે એ ત્રણેની એકત્રતા છે. સર્વ દેવ, નિગ્રંથ ગુરુ ધાન પામ્યા છીએ એમ માનવા લાગ્યા અને તે પ્રમાણે અને સર્વોપદિષ્ટ ધર્મની પ્રતીતિથી ઉતરવપ્રતીતિ ઉપદેશ કરવા લાગ્યા અને ધણું કે તેને અનુસરવા પ્રાપ્ત થાય છે. પણ લાગ્યા જગતમાં જુદા જુદા ધર્મ મન જોવામાં આવે છે તેની ઉત્પત્તિનું મુખ્ય કારણ એ જ છે. સર્વ જ્ઞાનાવરણુ, દર્શનાવરણુ, સર્વ મેહ અને
ધર્મથી દુઃખ મટ” એમ ધણાખરા વિચારવાનોની સર્વ વીયો અંતરાયને ક્ષય થવાથી આત્માને. માન્યતા થઈ. પણ ધર્મનું સ્વરૂપ સમજવામાં એક સર્વે વીતરાગ સ્વભાવ પ્રગટે છે. નિર્ણધપદના
અભ્યાસનો ઉત્તરોત્તર ક્રમ તેનો “માર્ગ” છે. તેનું બીજામાં ઘણો તફાવત પડ્યો, ઘણું તે મૂળ વિષય ચૂકી ગયા; અને ધણું તે તે વિષયમાં મતિ થાકવાથી રહસ્ય “સર્વજ્ઞાદિષ્ટ ધમ છે. અનેક પ્રકારે નાસ્તિકા પરિણામને પામ્યા.*
જે ધર્મ સંસાર પરિક્ષણ કરવાનું સર્વથા ઉત્તમ * અહીં આ લેખ અપૂર્ણ છે, પણ તેનું હોય અને નિજસ્વભાવમાં સ્થિતિ કરાવવાને બળવાન અનુસંધાન કરવા નીચે બે ફકરા અને પછી કેટલાક હેય તેજ ઉત્તમ અને તેજ બળવાન છે. પ આપ્યા છે. તેમાં દુઃખના કારણે અને તેની નિવૃત્તિના ઉપાય અને ધર્મનું સત્ય સ્વરૂપ સંગ્રહિત સમ્યક્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમડ્યારિત્રમાં છે-જિજ્ઞાસુ.
સમ્યક્દર્શનની મુખ્યતા ઘણે સ્થળે વીતરાગાએ કહી
For Private And Personal Use Only
